Zaktualizowano: 20 września.2022 r.

Niedawno pojawiła się nadzieja na pokonanie COVID-19 dzięki dopuszczeniu do stosowania kilku szczepionek zwalczających wirus SARS-CoV-19. Szczepionki te różnią się pomiędzy sobą budową i mechanizmem działania, jednak każda z nich chroni przed zachorowaniem na COVID-19 oraz ciężkimi powikłaniami choroby. Jakie są rodzaje szczepionek na COVID-19? Które szczepionki są dopuszczone do użytku w Polsce? Jakie są przeciwwskazania do szczepienia? Jakie skutki uboczne może wywołać szczepienie przeciwko COVID-19?

Jak działa szczepionka na COVID-19? Jakie szczepionki na COVID-19 są dostępne w krajach Unii Europejskiej? Która szczepionka COVID-19 jest obecnie dopuszczona?

Jakie są rodzaje szczepionek na COVID-19?

Gdy ponad rok temu świat obiegła informacja o pojawieniu się nowego wirusa SARS-CoV-2 dla świata nauki rozpoczął się gorączkowy wyścig z czasem w poszukiwaniu nie tylko leku na COVID-19, ale również skutecznej szczepionki, która ochroni Nas przed zachorowaniem.

Proces szczepienia znamy od wielu lat i pomimo wielu antyszczepionkowych teorii większość z Nas zdaje sobie sprawę, że szczepienia są skuteczną bronią w walce z takimi chorobami jak polio, różyczka, odra czy też ospa. Szczepienie nie chroni Nas w 100% przed zachorowaniem, jednak sprawia, że w przypadku choroby objawy są łagodniejsze i nie niosą za sobą ciężkich powikłań. Możemy proces szczepień porównać do treningów samoobrony, w kontrolowanych warunkach uczymy się walki z ewentualnym wrogiem, oczywiście nie mamy gwarancji, że wygramy, ale dobrze wytrenowani z pewnością odniesiemy mniejsze obrażenia. 

Proces wytwarzania szczepionki to z kolei procedura wieloetapowa poprzedzona licznymi badaniami laboratoryjnymi a następnie kolejnymi fazami badań klinicznych. W ciągu ostatniego roku zespoły naukowe z całego świata koncentrowały się na poznaniu biologii wirusa SARS-CoV-19 a następnie na tworzeniu skutecznej i bezpiecznej szczepionki, która będzie miała za zadanie stymulowanie układu odpornościowego do wytwarzania specyficznych przeciwciał, które w razie kontaktu z wirusem będą go zwalczać.

W chwili obecnej w Polsce dysponujemy czterema dopuszczonymi do użytku szczepionkami przeciwko COVID-19, jednak liczba ta w przyszłości powinna się zwiększyć, co ma związek z procedurami dopuszczania do użytku kolejnych preparatów. Z uwagi na ich budowę i sposób działania możemy mówić o szczepionkach mRNA oraz o szczepionkach wektorowych. 

Szczepionki mRNA wyprodukowane zostały przez firmę Pfizer BioNTech (nosi ona nazwę Comirnaty) oraz przez firmę Moderna, z kolei szczepionki dostarczona przez firmę Astra Zeneca oraz Janssen to produkty wektorowye

Jak działają szczepionki mRNA?

Aby poznać i zrozumieć działanie szczepionek mRNA musimy odbyć krótką lekcję biologii. DNA i RNA to kwasy nukleinowe, które kodują informacje genetyczne na temat produkcji poszczególnych białek w Naszym organizmie. Proces ten przebiega sprawnie, ponieważ wszystkie dane zakodowane w Naszym DNA są przekazywane do jednego z różnych rodzajów RNA, w tym mRNA, które jest matrycą do produkcji białek. 

Wyobraźmy sobie, więc teraz sytuację, że w Nasz organizm sam produkuje lek-białko, które będzie walczyć z wirusem. W jaki sposób jest to możliwe?

Naukowcy poznali genom wirusa i wiedzą, z jakich części składowych, zwanych nukleotydami jest on złożony, wiedzą również, że w procesie infekowania dużą rolę odgrywa tak zwane białko kolca (białko S), które przyłącza się do receptorów na komórkach i pozwala wirusowi na wnikanie do wnętrza komórek.

Wykorzystajmy, więc wiedzę, którą mamy, znamy „kod” do produkcji białka S, gdy kod ten zamknięty w lipidowej otoczce zostanie podany w formie domięśniowej iniekcji Nasz organizm rozpoznaje go i produkuje białko kolca. Białko to zostaje natychmiast rozpoznane przez organizm, jako obca cząsteczka, którą należy zwalczyć, rozpoczyna się, więc produkcja przeciwciał oraz specjalnych komórek, które mają za zadanie zlikwidować „wroga”. W ten sposób organizm sam wytwarza broń do walki z COVID-19. W momencie zetknięcia się z wirusem SARS-CoV-2 dysponuje przeciwciałami, które neutralizują białko S i zapobiegają wniknięciu wirusa do komórek.

Co ważne w szczepionce nie ma żywego wirusa ani żadnych cząsteczek, które mogłyby ingerować w Nasz materiał genetyczny, jest za to przepis jak stworzyć antidotum na SARS-CoV-19.

W tym miejscu należy również stanowczo uciąć wszelkie nieprawdziwe informacje na temat technologii wytwarzania szczepionek mRNA. To technologia znana już od lat 70 ubiegłego wieku a nie „nowy wymysł świata nauki”, istnieje wiele publikacji naukowych dokumentujących wykorzystanie mRNA w świecie medycyny. To właśnie, dlatego stworzenie szczepionki na COVID-19 zajęło naukowcom tak mało czasu, wystarczyło poznać genom wirusa i wykorzystać technologię znaną i skutecznie wykorzystywaną w medycynie od lat.

Jak działają szczepionki wektorowe?

Drugi rodzaj szczepionek dostępnych w walce z COVID-19 to szczepionki wektorowe, które znacznie różnią się od szczepionek mRNA, choć idea ich stosowania jest taka sama a więc wytworzenie przeciwciał neutralizujących wirusa SARS-CoV-19.

W przypadku szczepionek wektorowych wykorzystuje się unieszkodliwiony, martwy fragment innego wirusa, który staje się nośnikiem dla fragmentu materiału genetycznego SARS-CoV-19 kodującego białko kolca. Po wprowadzeniu szczepionki do organizmu dochodzi do rozpoznania sekwencji genetycznej i produkcji przeciwciał oraz specjalnych komórek, które mają za zadanie unieszkodliwić wirus SARS-CoV-19.

Co ważne pamiętajmy, że wirus, który jest nośnikiem informacji genetycznej a najczęściej jest to adenowirus, został tak zmieniony, aby nie wywoływać choroby i nie namnażać się w organizmie. Nie należy się, więc obawiać, że podanie takiej szczepionki może wywołać zakażenie innym wirusem.

Co należy wiedzieć o szczepionce mRNA Pfizer BioNTech – Comirnaty?

Pierwszą dopuszczoną do użytku szczepionką (decyzja z dnia 21.12.2020) przeciwko COVID-19 była szczepionka mRNA wyprodukowana przez firmę Pfizer BioNTech, w lipidowej nanocząsteczce zamknięto fragment materiału genetycznego kodujący białko S wirusa SARS-CoV-19.

Szczepionka ta dopuszczona została u pacjentów powyżej 12 roku życia, podawana jest w dwóch dawkach (podstawowy schemat szczepienia) w odstępach, co najmniej 3 tygodniowych. Ze względu na swoją budowę produkt ten musi być przechowywany w temperaturze od -60°C do -90°C, bezpośrednio przed użyciem szczepionkę można przechowywać w temperaturze od 2°C do 8°C przez okres 5 dni.  Po upływie 6 miesięcy od pełnego szczepienia, a w szczególnych przypadkach u pacjentów z zaburzeniami odporności, nawet po upływie 28 dni, zalecane jest przyjęcie dawki przypominającej, z zastrzeżeniem granicy wieku powyżej 18 roku życia. Co istotne trzecią dawkę przypominająca preparatem firmy Pfizer mogą przyjąć również osoby zaszczepione wcześniej preparatami innych producentów. Warto zaznaczyć, że na podstawie pozytywnej rekomendacji EMA wkrótce możliwe będzie również szczepienie dzieci w wieku 5-11 lat. 

Badania na skutecznością i bezpieczeństwem preparatu prowadzona na grupie 44 000 osób,  wykazano około 95% skuteczność przed zachorowaniem na COVID-19 oraz co ważne skuteczność preparatu w grupie pacjentów szczególnie narażonych na ciężki przebieg choroby a więc u osób z otyłością, astmą, cukrzycą, przewlekłą chorobą płuc, nadciśnieniem tętniczym. Podana wyżej skuteczność dotyczy pacjentów, którzy przyjęli dwie dawki szczepionki, po pierwszej dawce skuteczność wynosi około 50%, natomiast około tygodnia po podaniu drugiej dawki osiąga 95%.

Należy również w tym miejscu zaznaczyć, że u osób z niedoborami odporności, oraz u pacjentów stosujących leki immunosupresyjne szczepionka może mieć ograniczoną skuteczność i dotyczy to nie tylko preparatu Pfizer, ale wszystkich szczepionek przeciwko COVID-19.

W przypadku kobiet w ciąży i matek karmiących, nie dysponujemy dużymi badaniami uwzględniającymi te grupy pacjentek, choć badania na modelach zwierzęcych nie wykazały szkodliwego wpływu szczepionki na płód, decyzja o przyjęciu preparatu należy do lekarza kierującego oraz pacjentki.

Pozostały dwie najważniejsze kwestie, czy są przeciwwskazania do podania szczepionki oraz jakie działania niepożądane mogą pojawić się po szczepieniu. 

Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego jedynymi przeciwwskazaniami do podania szczepionki jest nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu oraz ostra infekcja wirusowa. Ponadto osoby, które w przeszłości po przyjęciu jakiejkolwiek szczepionki miały silne reakcje alergiczne również powinny być pod szczególnym nadzorem. Podczas domięśniowego podania preparatu u osób z małopłytkowością lub hemofilią może wystąpić krwawienie, nie jest ono jednak związane z samym preparatem a ze sposobem podania szczepionki. 

Po podaniu szczepionki mogą wystąpić objawy niepożądane, których nie należy się obawiać, ponieważ u większości pacjentów są to lekkie objawy wynikające z pobudzenia immunologicznego Naszego organizmu.

Objawy niepożądane możemy podzielić na:

  • Bardzo częste (a więc występujące u ponad 0, 1% pacjentów) i są to: ból głowy, biegunka, ból stawów, ból mięśni, ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenie, gorączka, dreszcze
  • Częste (a więc występujące u 0, 01% – 0, 1% pacjentów) i są to: nudności, zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia
  • Niezbyt częste (a więc występujące u 0, 001% – 0, 01% pacjentów) i są to: powiększenie węzłów chłonnych, zmniejszenie apetytu, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, letarg, nadmierna potliwość, poty nocne, bezsenność, ból kończyny, złe samopoczucie, świąd w miejscu wstrzyknięcia
  • Rzadkie (a więc występujące u 0, 0001%-0, 001% pacjentów) i jest to ostre, obwodowe porażenie nerwu twarzowego

Zanotowano również pojedyncze przypadki anafilaksji a więc ciężkiej reakcji alergicznej na zastosowaną szczepionkę, częściej u osób, u których w przeszłości występowały epizody alergiczne po podaniu innych leków a także pojedyncze przypadki zapalenia mięśnia sercowego i zapalenia osierdzia. 

Należy jasno podkreślić, że korzyść z zastosowania szczepionki znacznie przewyższa wszelkie ryzyko działań niepożądanych. Dzięki szczepieniu znacznie ograniczamy ryzyko zachorowania, ciężkiego przebiegu choroby i wystąpienia powikłań.

Co należy wiedzieć o szczepionce wektorowej Vaxzevria firmy Astra Zeneca?

Drugą szczepionką, która pojawiła się w Polsce była szczepionka wektorowa wyprodukowana przez firmę Astra Zeneca, dopuszczona do użytku decyzją Komisji Europejskiej 29.01.2021. 

Szczepionka firmy Astra Zeneca zawiera zmodyfikowany genetycznie i unieszkodliwiony fragment szympansiego adenowirusa, który jest nośnikiem informacji genetycznej kodującej białko S wirusa SARS Co-V-2. Co ważne zawarty w szczepionce adenowirus nie jest niebezpieczny dla człowieka, ponieważ nie ma możliwości namnażania się w ludzkim organizmie, został tak zmieniony żeby pełnić jedynie funkcję transportową. 

Przyjęcie szczepionki pozwala Nam na wytworzenie przeciwciał oraz komórek odpornościowych, które nauczą się rozpoznawać wirus SARS-CoV-2 i w razie konieczności neutralizować go. Nie ma natomiast możliwości, aby szczepionka wywołała COVID-19 ponieważ nie zawiera aktywnego wirusa SARS-CoV-19. 

Skuteczność szczepionki Astra Zeneca udowodniono w badaniach klinicznych przeprowadzonych na grupie 24 000 osób w wieku 18 – 55 lat, schemat podawania preparatu obejmował dwie dawki w odstępach od 4 do 12 tygodni. Co ważne część pacjentów (około 40% badanych) miała co najmniej jedną chorobę współistniejącą w tym: otyłość, zaburzenia sercowo-naczyniowe, choroby układu oddechowego lub cukrzycę. Skuteczność szczepionki w badaniach klinicznych wyniosła 60%, ale co najważniejsze ochrona przed ciężkim przebiegiem COVID-19 jest dużo wyższa i szacuje się ją nawet na ponad 90%. W tym miejscu z pewnością wiele osób zada sobie pytanie czy warto szczepić się preparatem firmy Astra Zeneca skoro skuteczność jest niższa w porównaniu z preparatami Pfizer i Moderna? Zdecydowanie tak! Pamiętajmy, że każda szansa na ochronę przed COVID-19 to szybszy powrót do normalności i osiągnięcia odporności populacyjnej. Ponadto kluczowa jest ochrona przed ciężkim, objawowym przebiegiem COVID-19 a ta wynosi prawie 100%.

Omawiając temat skuteczności szczepionki Astra Zeneca warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt. Badania kliniczne nad szczepionkami poszczególnych firm prowadzone były na rożnych grupach, w różnych miejscach a także w środowiskach gdzie uwarunkowania epidemiologiczne były różne, dlatego nie można jednoznacznie przekreślać danego preparatu. Wymogi, jakie stawiają organizacje to skuteczność ponad 50%, a ta dla produktu Astra Zeneca została spełniona.  

Z uwagi na małą liczbę osób w wieku powyżej 55 roku życia w badaniach klinicznych początkowo zalecano, aby preparatem Astra Zeneca szczepić osoby młodsze, jednak obecnie na podstawie dalszych badań dopuszczono szczepienie również osób po 55 roku życia. 

Podobnie jak w przypadku szczepionki firmy Pfizer nie prowadzono dużych badań na temat stosowania preparatu u dzieci i kobiet w ciąży, dlatego w tym przypadku konieczna jest konsultacja z lekarzem i ocena czy potencjalne ryzyko przewyższa korzyść wynikająco ze szczepienia. Warto jednak podkreślić, że w badaniach na modelu zwierzęcym nie udowodniono szkodliwego wpływu preparatu na rozwijający się płód. 

Przeciwwskazaniami do podania preparatu podobnie jak w przypadku innych szczepionek jest nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu oraz ciężka infekcja wirusowa. Osoby, które w przeszłości miały epizody alergiczne po przyjęciu jakiejkolwiek szczepionki powinny zgłosić ten fakt lekarzowi kwalifikującemu do szczepienia. Podobna sytuacja dotyczy pacjentów z małopłytkowością i zaburzeniami krzepnięcia krwi, u których na skutek podania domięśniowego mogą powstać siniaki lub niewielkie krwawienie (nie ma to związku z preparatem a jedynie ze sposobem podawania szczepionki). 

Po przyjęciu szczepionki musimy liczyć się z możliwością wystąpienia odczynów poszczepiennych, które są wyrazem walki Naszego układu immunologicznego z SARS-CoV-19. Objawy te z reguły nie są mocno nasilone, dlatego nie powinny być argumentem przeciwko przyjmowaniu szczepionki. Pojawiające się symptomy zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego dzielimy na:

  • Bardzo rzadkie – należą do nich: zakrzepica zatok żylnych mózgu, zakrzepica żył trzewnych i zakrzepica tętnicza z towarzyszącą małopłytkowością. Zakrzepy  pojawiające się w ciągu czternastu dni od szczepienia obserwowano głównie u kobiet poniżej 60 roku życia. Objawami, które sugerują konieczność natychmiastowej wizyty u lekarza są: duszność, ból w klatce piersiowej, obrzęk nóg, uporczywy ból brzucha, uporczywe bóle głowy z zaburzeniami widzenia, krwawe wybroczyny występujące poza miejscem podania szczepionki.
  • Niezbyt częste – należą do nich: powiększenie węzłów chłonnych, zmniejszony apetyt, zawroty głowy, senność, nadmierna potliwość, świąd, wysypka
  • Częste – należą do nich: wymioty, biegunka, obrzęk i rumień w miejscu podania preparatu, gorączka
  • Bardzo częste – należą do nich: ból głowy, nudności, bóle mięśni, bóle stawowe, tkliwość w miejscu podania preparatu, ból i ucieplenie w miejscu wstrzyknięcia, świąd w miejscu wstrzyknięcia

Co ciekawe w przeciwieństwie do preparatu Pfizer BioNTech preparat firmy Astra Zeneca może być przechowywany do 6 miesięcy w temperaturze od 2°C do 8°C.

Co należy wiedzieć o szczepionce mRNA firmy Moderna?

Drugą szczepionką opartą na technologii mRNA dostępną w Polsce na mocy decyzji Komisji Europejskiej z dnia 06.01.2021 jest szczepionka firmy Moderna. 

Producent w lipidowej nanocząsteczce umieścił mRNA, a więc fragment kodu genetycznego, dzięki, któremu organizm może wytworzyć tak zwane białko kolca (białko S), przeciwko któremu w drugim etapie uodpornienia wytworzone zostaną przeciwciała i limfocyty T. Mówiąc obrazowo szczepionka firmy Moderna zawiera, więc receptę jak skutecznie walczyć z COVID-19.

Preparat podaje się osobom powyżej 18 roku życia w schemacie dwudawkowym, w odstępie 28 dni. Nie dysponujemy badaniami klinicznymi obejmującymi dzieci i młodzież, dlatego na obecny stan wiedzy obowiązuje granica wiekowa dla szczepionki firmy Moderna.

Badania oceniające skuteczność szczepionki przeprowadzono na grupie 30 500 osób w wieku od 18 do 94 lat, część pacjentów podobnie jak w przypadku innych badań klinicznych nad szczepionkami przeciwko COVID-19 miała przynajmniej jedną chorobę współistniejącą, z badaniami nie wykluczono również pacjentów z HIV. W badaniach nad szczepionką firmy Moderna wykazano 94% skuteczność przed zachorowaniem na COVID-19. Do grupy badanej nie włączono kobiet w ciąży, stąd tak jak w przypadku pozostałych szczepionek przeciwko COVID-19 decyzja o szczepieniu wymaga konsultacji z lekarzem i oceny stosunku ryzyka do potencjalnej korzyści. Należy natomiast zaznaczyć, że badania na modelach zwierzęcych nie udowodniły toksycznego wpływu preparatu na rozwijający się płód.

Pamiętajmy również, że nie u wszystkich pacjentów skuteczność szczepienia będzie tak duża, osoby z zaburzeniami odporności oraz pacjenci stosujący leki immunosupresyjne mogą być chronieni w mniejszym stopniu, co nie ma bezpośredniego związku z preparatem a z zaburzonym funkcjonowaniem układu odpornościowego u tych pacjentów.

Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego przeciwwskazaniem do podania preparatu jest nadwrażliwość na którykolwiek jego składnik oraz ciężka infekcja. Pacjenci, którzy w przeszłości mieli silne epizody alergiczne po podaniu jakiejkolwiek szczepionki powinni być traktowani ze szczególną uwagą ze względu na ryzyko powikłań. Ponadto osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe bądź mające problem z niską liczbą płytek krwi powinny o tym fakcie poinformować personel medyczny. Po wstrzyknięciu preparatu może, bowiem pojawić się u nich niewielkie krwawienie bądź zasinienie w miejscu wkłucia.

Po podaniu szczepionki firmy Moderna, podobnie jak w przypadku innych preparatów może dojść do wystąpienia działań niepożądanych, które są efektem pobudzenia układu immunologicznego i reakcji organizmu na podany preparat. U przeważającej większości pacjentów objawy te nie występują w ogóle lub są słabo nasilone a możliwość ich wystąpienia nie powinna dla Nas być powodem do rezygnacji ze szczepień.

Objawy niepożądane możemy podzielić na:

  • Bardzo częste – należą do nich: powiększenie węzłów chłonnych, ból głowy, nudności, wymioty, ból mięsni, bole stawowe, ból w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenie, dreszcze, gorączka, obrzęk w miejscu wstrzyknięcia
  • Częste – należą do nich: wysypka, zaczerwienie w miejscu wstrzyknięcia, pokrzywka w miejscu wstrzyknięcia
  • Niezbyt częste – należy do nich świąd w miejscu wstrzyknięcia
  • Rzadkie – należą do nich: ostre obwodowe porażenie nerwu twarzowego, obrzęk twarzy
  • Objawy o nieznanej częstości – należą do nich: nadwrażliwość i anafilaksja (nie znamy ich dokładnej częstości, ponieważ objawy te pojawiają się sporadycznie a można zminimalizować ich ryzyko poprzez selekcję pacjentów, którzy w przeszłości mieli silne epizody alergiczne)

Co należy wiedzieć o szczepionce wektorowej Janssen  (Johnson & Johnson)? 

Kolejną szczepionką, która pojawiła się w Polsce była szczepionka wektorowa opracowana przez firmę Janssen (Johnson & Johnson), dopuszczona do użytku decyzją Komisji Europejskiej 11.03.2021. 

Cechą wyróżniającą produkt jest jego jednodawkowa forma podawania, co pozwala na znaczne przyspieszenie tempa szczepień a co za tym idzie przybliża Nas do osiągnięcia populacyjnej odporności. 

Szczepionka firmy Janssen podobnie jak omawiany wyżej preparat firmy Astra Zeneca zawiera zmodyfikowany genetycznie i unieszkodliwiony fragment adenowirusa, tym razem typu 26, który jest wektorem informacji genetycznej kodującej białko S wirusa SARS Co-V-2. Warto ponownie podkreślić, że zawarty w szczepionce adenowirus nie ma możliwości namnażania się w ludzkim organizmie i nie może stać się przyczyną zakażenia wirusowego. To samo tyczy się wirusa SARS Co-V-2, cząsteczki zawarte w szczepionce nie wywołują infekcji.  

Po przyjęciu szczepionki dochodzi do wytworzenia przeciwciał i komórek odpornościowych, które skierowane są przeciwko sekwencji wirusa zawartej w preparacie. Dzięki temu powtórny kontakt z wirusem skutkuje jego unieszkodliwieniem a co za tym idzie zapobiega rozwojowi COVID-19.  

Skuteczność szczepionki Johnson & Johnson udowodniono w badaniach klinicznych przeprowadzonych na grupie około 22 000 osób w wieku powyżej 18 lat, podając domięśniowo preparat w formie jednorazowej iniekcji. W grupie badanej znaleźli się pacjenci ze stabilnym przebiegiem HIV, otyłością, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą typu 2, chorobami serca i astmą, wykluczono natomiast pacjentów z ciężkimi zaburzeniami immunologicznymi, stosujących leczenie immunosupresyjne oraz kobiety w ciąży. Skuteczność preparatu Johnson & Johnson wynosiła około 67%, zwiększając się w najstarszych grupach wiekowych do nawet 100%, a co ważne ochrona przed ciężkim przebiegiem COVID-19 została zapewniona u blisko 90% pacjentów.  

Podobnie jak w przypadku innych szczepionek przeciwko COVID-19 nie prowadzono badań na temat stosowania preparatu u kobiet w ciąży, dlatego w tym przypadku konieczna jest konsultacja z lekarzem i ocena czy potencjalne ryzyko przewyższa korzyść wynikającą ze szczepienia. Warto jednak podkreślić, że w badaniach na modelu króliczym nie udowodniono szkodliwego wpływu preparatu na rozwijający się płód oraz zachowanie płodności. 

Szczepionkę Johnson & Johnson na chwilę obecną podaje się pacjentom powyżej 18 roku życia, ponieważ nie przeprowadzono badań na młodszej grupie pacjentów. Dla nich aktualnie dopuszczone są szczepionki mRNA firmy Pfizer oraz Moderna.  

Przeciwwskazaniami do przyjęcia szczepionki jest nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, ciężka infekcja wirusowa oraz przebyty w przeszłości epizod zespołu przesączania włośniczek. Szczególną ostrożność powinni zachować pacjenci, którzy w przeszłości mieli epizody alergiczne po przyjęciu jakiejkolwiek szczepionki a także osoby z małopłytkowością i zaburzeniami krzepnięcia krwi, u których w miejscu podania preparatu mogą powstać siniaki lub niewielkie krwawienia. 

Szczepionka firmy Janssen podobnie jak każdy produkt leczniczy może wywołać niepożądane odczyny poszczepienne związane z reakcją Naszego układu immunologicznego i wytwarzaniem ochrony. Zwykle symptomy te nie są nasilone i zanikają w ciągu jednego – dwóch dni. Zgodnie z informacją podaną przez producenta objawy niepożądane możemy podzielić na: 

  • Bardzo rzadkie – należą do nich: zespół Guillain – Barrego oraz zakrzepica w połączeniu z małopłytkowością. Epizody zakrzepicy występowały bardzo rzadko i zdarzały się głównie u kobiet po 60 roku życia obejmując zakrzepicę zatok żylnych mózgu, żył trzewnych oraz zakrzepicę tętniczą. W celu wyeliminowania groźnych incydentów zakrzepowych należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem po wystąpieniu następujących dolegliwości: duszność, ból w klatce piersiowej, obrzęk nóg, uporczywy ból brzucha, silne bóle głowy, zaburzenia widzenia oraz pojawienie się zasinienia skóry i wybroczyn poza miejscem podania preparatu.  
  • Rzadkie – należą do nich: pokrzywka i nadwrażliwość 
  • Niezbyt częste – należą do nich: drżenie, kichanie, ból gardła, wysypka, nadmierna potliwość, osłabienie mięśni, ból pleców, ból kończyn, złe samopoczucie, przewlekłe zmęczenie 
  • Częste – należą do nich: kaszel, ból stawów, gorączka, rumień w miejscu wstrzyknięcia, obrzęk w miejscu podania preparatu, dreszcze 
  • Bardzo częste – należą do nich: ból głowy, nudności, ból mięśni, zmęczenie, ból w miejscu wstrzyknięcia preparatu 

Uzyskanie pełnej odporności następuje po około 14 dniach od podania preparatu.  

Szczepionki przeciwko COVID-19 – co jeszcze należy o nich wiedzieć?

Wiemy już, czym charakteryzują się poszczególne szczepionki przeciwko COVID-19. Warto przytoczyć kilka faktów, które są niezmienne, niezależnie od tego, którą szczepionką zostaniemy zaszczepieni.

  • Przede wszystkim należy pamiętać, że tylko szczepienie populacyjne przeprowadzone na dużą skalę pomoże w pokonaniu COVID-19 i pozwoli na osiągnięcie odporności stadnej, która doprowadzi do naturalnej eliminacji wirusa ze środowiska.
  • Szczepienie na COVID-19 nie daje Nam 100% ochrony przed chorobą, pozwala jednak na ograniczenie ciężkości choroby i uniknięcie groźnych powikłań. W chwili obecnej nie wiemy jak długa jest ochrona po przyjęciu szczepionki. Preparaty zostały dopuszczone warunkowo do użytku i wciąż są badane, po upływie kilku miesięcy i dalszych badaniach możliwe będzie wyciągnięcie pełnych wniosków, co do skuteczności terapii.
  • Nie wiemy również jak wygląda transmisja wirusa wśród osób zaczepionych, dlatego przyjęcie szczepionki nie może zwalniać z obowiązku noszenia maseczek, zachowania dystansu i dezynfekcji. 
  • Każda szczepionka, niezależnie od budowy i kraju produkcji musi przejść rygorystyczne wytyczne, aby zostać dopuszczona do użytku, nie ma, więc możliwości, aby nieprzebadany i niebezpieczny preparat został podany pacjentowi. Ponadto podanie szczepionki mRNA nie wpływa na Nasze geny i nie powoduje powstawania mutacji a nie zmienia Naszego DNA.
  • Szczepionka nie wywołuje COVID-19 ponieważ nie zawiera aktywnego wirusa. Jeśli po szczepieniu pacjent ma dodatni wynik testu w kierunku obecności SARS-CoV-19 oznacza to, że do zakażenia doszło przed przyjęciem szczepionki bądź w okresie przejściowym, pomiędzy podaniem preparatu a wytworzeniem odporności. Szczepić powinni się również ozdrowieńcy, ponieważ nie mamy pewności na jak długo wystarcza ochrona, jaką wytworzyli po zakażeniu.
5/5 - (3 votes)