Komora hiperbaryczna - działanie, wskazania, przygotowanie do zabiegu, przeciwwskazania, cena, powikłania

Zaktualizowano: 20 września.2022 r.

Tlenoterapia hiperbaryczna polega na wdychaniu czystego tlenu w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego. Zabieg ten wykorzystuje się nie tylko w zatruciu tlenkiem węgla, ale również w leczeniu ran a także w medycynie estetycznej. Jakie są wskazania do tlenoterapii hiperbarycznej? Jak wygląda zabieg w komorze hiperbarycznej? Jakie są przeciwwskazania do zabiegu? Ile kosztuje tlenoterapia hiperbaryczna i jak przygotować się do zabiegu?

Czym jest komora hiperbaryczna?

Komora hiperbaryczna to urządzenie do przeprowadzania zabiegów tlenoterapii lub inaczej hiperbarii tlenowej. Zabieg ten polega na oddychaniu czystym 100% tlenem, w warunkach wysokiego ciśnienia (minimum 1,4 ATA). Podstawowe pytanie jak może się nasuwać dotyczy z pewnością celowości takiego zabiegu, w końcu każdy z Nas na co dzień oddycha. Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że na co dzień nie oddychamy czystym tlenem, zawartość tlenu w powietrzu jakie Nas otacza to 21%, pozostała część to azot (78%) oraz argon i inne gazy. Taki skład mieszaniny jest wystarczający do codziennego funkcjonowania jednak nie pozwala na wykorzystanie całego potencjału cząsteczek tlenu.

Początki tlenoterapii hiperbarycznej sięgają już XVII wieku, wtedy skonstruowano pierwszą komorę hiperbaryczną, a przez kolejne lata doskonalono ją pod względem technicznym oraz tworzono wyspecjalizowane ośrodki zajmujące się tlenoterapią. Pierwszy taki ośrodek powstał w 1935 roku w Krakowie i nosił nazwę oddziału gazolecznictwa.

Aktualnie do użytku dopuszczone są zarówno komory jedno jak i wieloosobowe. Komory jednoosobowe dzielimy z kolei na cylindryczne, a więc takie w których pacjent przebywa w pozycji horyzontalnej oraz komory kuliste, z których korzystamy w pozycji siedzącej. Warunkiem przebywania w takiej komorze jest wydolność krążeniowa oraz oddechowa osoby poddawanej zabiegowi tlenoterapii. Drugim typem komór hiperbarycznych są komory wieloosobowe, kształtem przypominające nieco okręt podwodny, w takiej komorze znajdują się fotele dla kilku bądź kilkunastu pacjentów a do zabiegu wykorzystuje się maseczki tlenowe przez które podawany jest czysty tlen.

Oddzielnym typem komory hiperbarycznej jest tak zwany worek Gamowa, który w skrócie można opisać jako przenośną, nadmuchiwaną komorę hiperbaryczną. Rozwiązanie to wykorzystywane jest zwykle do leczenia choroby wysokościowej w miejscach położonych na znacznych wysokościach powyżej poziomu morza.

Jak działa komora hiperbaryczna?

W warunkach fizjologicznych za transport tlenu do komórek Naszego organizmu odpowiadają krwinki czerwone a dokładnie zawarte w nich białko hemoglobina, która wiąże cząsteczki tlenu. Niewielka ich część jest rozpuszczona w osoczu, płynie stanowiącym element krwi. Wynika z tego, że najlepiej utlenowane komórki to te, które są dobrze ukrwione.

Warunki jakie panują w komorze hiperbarycznej, a więc zwiększone ciśnienie i dostęp czystego 100% tlenu powodują, że cząsteczki O2 są w stanie pokonać fizyczną barierę i przeniknąć nie tylko do tkanek dobrze ukrwionych, ale również do nieukrwionych miejsc Naszego organizmu. Tlen dociera więc do miejsc do których w warunkach fizjologicznych nie ma możliwości dotarcia i przywraca prawidłowe funkcjonowanie uszkodzonych komórek. Ponadto stężenie tlenu rozpuszczonego w osoczu z 3ml zwiększa się do nawet 50ml! Tlen ulega rozpuszczeniu również w płynie mózgowo-rdzeniowym i układzie limfatycznym regenerując i odżywiając kolejne tkanki.

Jakie więc działanie na Nasz organizm mają zabiegi tlenoterapii?

Dostarczają zwiększoną ilość tlenu do chorych i niedotlenionych tkanek i narządów
Poprawiają krążenie krwi
Wspierają organizm w walce z zakażeniami
Działają bakteriobójczo i bakteriostatycznie
Spowalniają procesy starzenia
Zmniejszają obrzęki tkanek i utratę płynów
Zmniejszają objętość pęcherzyków gazu
Przyspieszają eliminację tlenku węgla
Poprawiają sprawność seksualną i pomagają ją utrzymać
Poprawiają zdolność zapamiętywania i koncentracji
Przyspieszają przemiany metaboliczne
Przyspieszają gojenie trudno gojących się ran

Jak wygląda zabieg tlenoterapii w komorze hiperbarycznej?

Zabiegi tlenoterapii hiperbarycznej cieszą się coraz większą popularnością, z tego tez powodu w wielu miastach powstają ośrodki zajmujące się tą tematyką. Jeśli na zabiegi wybieramy się prywatnie nie musimy posiadać skierowania od lekarza, jeśli zabieg ma być sfinansowany przez NFZ potrzebne będzie odpowiednie skierowanie, które wystawiania jest pacjentom ze ściśle określonymi schorzeniami.

Niezależnie od tego kto jest płatnikiem zabiegi wyglądają tak samo. Na początku przeprowadzany jest szczegółowy wywiad, który ma na celu ocenę ewentualnych przeciwwskazań do zabiegu.

Jeśli nie ma żadnych wątpliwości co do bezpieczeństwa zastosowania tlenoterapii możemy przygotować się do samego zabiegu. Zostaniemy poproszeni o zdjęcie ubrania i pozostanie w samej bieliźnie bądź o założenie lekkiego, przewiewnego, bawełnianego ubrania. Przed sesją tlenoterapii należy zdjąć wszelkie ostre, metalowe przedmioty, zmyć makijaż, wyjąć soczewki i protezy zębowe. Zaleca się również nieużywanie maści, balsamów, lakierów do włosów, perfum oraz jeśli istnieje taka konieczność zmianę opatrunku na ewentualnej ranie.

Do komory hiperbarycznej nie wolno również wnosić: telefonów, zapalniczek, zapałek, baterii, termometrów, urządzeń elektronicznych i materiałów łatwopalnych, wszystko to w celu zapobiegnięcia niekontrolowanym wybuchom. Wymienione wyżej rzeczy należy zostawić w szatni.

Cały zabieg trwa od 45 do 60 minut i podzielony jest zwykle na trzy etapy przedzielone kilkuminutowymi okresami oddychania powietrzem, nad bezpieczeństwem sesji czuwa medyk, który przebywa z pacjentami w komorze bądź obserwuje pacjentów korzystających z komory jednoosobowej. Ciśnienie w komorze wzrasta stopniowo do określonej wartości, pomiędzy 1,4 a 2,5 ATA. Ten okres możemy porównać do startu samolotu, kiedy czujemy przytykanie uszu, ma to związek z odkształcaniem się błony bębenkowej w wyniku zmiany ciśnienia w uszach. Uczucie to jest jednak chwilowe i mija po osiągnięciu docelowego ciśnienia. Po zakończeniu sesji ciśnienie jest stopniowo obniżane do ciśnienia atmosferycznego a my możemy opuścić komorę hiperbaryczną.

Po zabiegu zaleca się powstrzymanie od aktywności fizycznej przez 4 godziny oraz unikanie podróży samolotem przez okres 24 godzin.

Ilość zabiegów jest ściśle uzależniona od powodu stosowania tlenoterapii, uważa się jednak, że minimalną liczbą sesji jest 5.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania tlenoterapii hiperbarycznej?

Z komory hiperbarycznej bezwzględnie nie mogą skorzystać pacjenci z nieleczoną odmą opłucnową oraz osoby przyjmujące aktualnie bądź w przeszłości bleomycynę, ponieważ nasila ona toksyczne działanie tlenu na płuca.

Istnieje również grupa przeciwwskazań względnych, a więc takich, które wymaga konsultacji z lekarzem i indywidualnych decyzji. Należą do nich:

Zakażenia górnych dróg oddechowych
Gorączka
Ciąża
Padaczka
Astma oskrzelowa
Rozedma płuc
Przewlekła obturacyjna choroba płuc
Niewydolność serca
Przebyte operacje nosa, zatok, ucha i klatki piersiowej
Zapalenie nerwu wzrokowego
Choroba nowotworowa
Klaustrofobia

Jakie są wskazania do tlenoterapii hiperbarycznej?

Wskazania do korzystania z zabiegów w komorze hiperbarycznej możemy podzielić na te zdrowotne, refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia oraz prozdrowotne, za które musimy zapłacić sami.

Na liście schorzeń w których wskazana jest tlenoterapia hiperbaryczna znajdują się:

Choroba dekompresyjna
Zatory gazowe
Zatrucie dwutlenkiem węgla
Martwicze zakażenie tkanek miękkich
Ostre niedokrwienie tkanek miękkich
Uraz mięśniowo-szkieletowy
Urazy wielonarządowe
Oparzenia II° u dzieci i III° u dorosłych
Nagła głuchota idiopatyczna
Głuchota po urazie akustycznym
Popromienne uszkodzenie tkanek i narządów
Zespół stopy cukrzycowej
Zakażenie lub martwica kikuta po amputacji
Zapalenie skóry i tkanki podskórnej
Rozlane, złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego
Owrzodzenia odleżynowe
Zapalenie i martwica kości
Przeszczepy skóry zagrożone martwicą
Rekonstrukcje tkanek zagrożone martwicą
Zakażenia rany pourazowej
Pooperacyjne zapalenie mostka i śródpiersia
Ropnie wewnątrzczaszkowe
Ropniak opłucnej i ropień płuca
Ropień wątroby
Promienica

Lista jednostek chorobowych, w których udowodniono korzystne działanie tlenoterapii hiperbarycznej jest stale poszerzana, niestety w innych przypadkach niż te wymienione wyżej NFZ może odmówić refundacji zabiegu.

Zabiegi w komorze hiperbarycznej polecane są również pacjentom z chorobami zwyrodnieniowymi, reumatoidalnym zapaleniem stawów, nadciśnieniem, chorobą wieńcową, chorobą zakrzepową, depresją, autyzmem a także wspomagająco w rehabilitacji po zabiegach ortopedycznych, w tym po wstawieniu endoprotezy.

Coraz więcej mówi się również o wykorzystaniu komory hiperbarycznej w medycynie estetycznej. Poprawa utlenowania i odżywienia tkanek poprawia elastyczność skóry, stymuluje produkcję kolagenu i elastyny, zmniejsza widoczność zmarszczek oraz przyspiesza proces gojenia się blizn.

Jakie są możliwe powikłania po zabiegach z wykorzystaniem komory hiperbarycznej?

Choć zabiegi tlenoterapii hiperbarycznej to stosunkowo bezpieczna procedura, nie jest wolna od ewentualnych niepożądanych działań. Minimalizowanie powikłań to przede wszystkim dobrze przeprowadzony wywiad i ocena ewentualnych przeciwwskazań do zabiegu.

Wśród najczęstszych powikłań i działań niepożądanych z jakimi możemy spotkać się po seansie w komorze hiperbarycznej znajdują się:

Uraz ciśnieniowy ucha – Aby mu przeciwdziałać zaleca się częste przełykanie śliny i wykonywanie tak zwanej próby Valsalvy, który polega na zamknięciu ust, ściśnięciu skrzydełek nosa palcami i wydmuchiwaniu powietrza tak jakbyśmy chcieli nadmuchać balon
Uraz ciśnieniowy zatok – Z tego też powodu osoby z infekcją górnych dróg oddechowych powinny powstrzymać się od tlenoterapii
Czasowa krótkowzroczność – Normalizacja widzenia następuje do 6-8 tygodni
Zatrucie tlenem objawiające się podrażnieniem krtani, obrzękiem błony śluzowej nosa, kaszlem i problemami z oddychaniem
Hipoglikemia
Ból brzucha, nudności, wymioty
Ból głowy
Ból w klatce piersiowej
Mrowienie i drętwienie palców i kończyn

Ile kosztują zabiegi tlenoterapii hiperbarycznej?

Jeśli na zabiegi w komorze hiperbarycznej kieruje Nas lekarz prowadzący i wykonywane będą w ośrodkach mających kontrakt z NFZ nie poniesiemy kosztów. W przeciwnym wypadku musimy liczyć się z wydatkami rzędu 120-150 za jeden zabieg trwający 60 minut. Zwykle konieczne jest przeprowadzenie 5-10 a czasami nawet kilkunastu sesji, zależnie od wskazań i oczekiwanego efektu.

4.5/5 - (2 votes)

Marta Zacharczuk

Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.

Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.