Czosnek pospolity, czosnek zwyczajny (Allium sativum)

Zaktualizowano: 24 października.2022 r.

Czosnek pospolity (inaczej czosnek zwyczajny, Allium sativum) jest znaną i cenioną rośliną na całym świecie od niepamiętnych czasów. Czosnek oprócz zastosowania w kuchni jako przyprawa jest wykorzystywany w lecznictwie, przy wielu schorzeniach związanych z sercem i układem krwionośnym. W naszym artykule o czosnku pospolitym dowiesz się jakie posiada substancje aktywne, jakie jest jego działanie i wiele innych ciekawych informacji.

Czosnek pospolity lub czosnek zwyczajny (Allium sativum) to roślina cebulowa dwuletnia bądź wieloletnia, która pochodzi ze środkowej Azji. Czosnek osiąga wymiary od 20 cm do 100 cm wysokości, pod ziemią wytwarza cebulę złożoną, która składa się z kilku lub kilkunastu ząbków. Roślina rozmnaża się wyłącznie wegetatywnie w naszych warunkach, jest uprawiana powszechnie na całym świecie.

Czosnek pospolity – surowiec i jego pozyskiwanie

Surowcem zielarskim jest cebula podziemna czosnku (Alli sativi bulbus) zwana główką. Czosnek pospolity to roślina, która dość dobrze znosi niskie temperatury i wobec tego możemy go sadzić nawet jesienią (październik, listopad) lub wczesną wiosną (marzec, kwiecień) poprzez umiejscowienie ząbków czosnku bezpośrednio w ziemi. Zbiór czosnku rozpoczyna się, gdy około połowa naszych roślin posiada złamany szczypior lub gdy widzimy zasychające liście w przypadku odmiany nie wytwarzającej pędów kwiatostanowych. Trzeba pamiętać o tym, że w przypadku opóźnienia zbioru czosnku dochodzi do rozsypywania się jego główek. Zebrane główki czosnku należy wysuszyć.

Substancje czynne w czosnku pospolitym

W cebuli czosnku (Alli sativi bulbus) możemy znaleźć takie substancje czynne jak:

alliinę oraz jej pochodne
związki flawonoidowe
aminokwasy
pochodne adenozyny
związki śluzowe
saponiny
cukry
Wiele witamin oraz minerałów (prowitamina A, witamina B1, witamina B2, witamina PP, Witamina C, potas, wapń, magnez, kobalt, nikiel, chrom)

Warto wiedzieć, że olejek czosnkowy powstaje dopiero po roztarciu i zniszczeniu struktury komórkowej ząbków, wtedy właśnie powstaje Allicyna (związek o ostrym zapachu i działaniu bakteriobójczym).

Czosnek pospolity – działanie i zastosowanie

Czosnek zwyczajny (Allium sativum) posiada bardzo wiele korzyści zdrowotnych, które wynikają z jego spożywania. Do najważniejszych korzyści możemy zaliczyć działanie:

antyseptyczne
bakteriobójcze
żółciopędnie
przeciwmiażdżycowe
przeciwwirusowe
przeciwpasożytnicze
wykrztuśne
napotne
obniżające ciśnienie krwi
obniżające poziom cholesterolu we krwi

Warto wiedzieć , że czosnek zawiera olejki eteryczne w których znajdują się związki lotne zawierające siarkę (fitocydy,fitoncydy), które hamują rozwój drobnoustrojów w organizmie. Działanie związków lotnych (fitocydy,fitoncydy) na bakterie jest silniejsze od penicyliny. Czosnek hamuje rozwój bakterii takich jak: gronkowiec złocisty, paciorkowiec, pałeczki okrężnicy, bakterie otoczkowe, bez wyrządzania szkód w naszym organizmie, jest więc naturalnym antybiotykiem.

Czosnek zwyczajny główne swoje zastosowanie znalazł jako przyprawa na naszych stołach ale także w lecznictwie, gdzie świeże cebule oraz preparaty stosowane są w zakażeniach górnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego oraz w miażdżycy i nadciśnieniu. Czosnek można stosować zewnętrznie, gdzie wykorzystuje się go jako środek odkażający i gojący rany, przy odleżynach, grzybicy pochwy, żylakach odbytu i innych dolegliwościach.

Przeciwwskazania do przyjmowania czosnku pospolitego

Czosnek pospolity jest bezpieczny dla większości ludzi, gdy jest przyjmowany doustnie. Spożywanie surowego czosnku może powodować nieświeży oddech, specyficzny zapach potu, uczucie pieczenia w jamie ustnej, zgagę, gazy, nudności, wymioty oraz biegunkę. Czosnek może zwiększyć ryzyko krwawienia. Osoby z problemami żołądkowymi lub trawiennymi powinny zachować ostrożność ponieważ czosnek może podrażniać przewód pokarmowy. Osoby, które są przed zabiegami operacyjnymi powinny przestać przyjmować czosnek na co najmniej dwa tygodnie przed zaplanowaną operacją.

Interakcje czosnku pospolitego z niektórymi substancjami

Czosnek może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami lub substancjami. Poniżej prezentujemy kilka przykładów:

Izoniazyd (lek przeciwgruźliczy) – Osoby, które przyjmują ten lek nie powinny spożywać czosnku bo może on zmniejszać działanie izoniazydu
Leki stosowane w leczeniu HIV / AIDS – Spożywanie czosnku przez osoby przyjmujące niektóre leki stosowane w leczeniu HIV / AIDS może zmniejszyć skuteczność tych leków.
Leki antykoncepcyjne – Przy przyjmowaniu niektórych leków zawierających estrogen, czosnek może zmniejszyć skuteczność pigułek antykoncepcyjnych.
Leki przeciwzakrzepowe – przyjmowanie leków z tej grupy wraz z czosnkiem może zwiększyć podatność na siniaki i krwawienie.

Przepis na nalewkę, napar oraz miazgę do użytku zewnętrznego z czosnku pospolitego

Nalewka z czosnku pospolitego – przepis

Do przygotowania nalewki z czosnku będzie nam potrzebne 100 g rozdrobnionego czosnku, który zalewany 500 ml czystej wódki. Wymieszane składniki w butelce zostawiamy w temperaturze pokojowej na okres 10 dni, co jakiś czas całą zawartość mieszamy poprzez potrząsanie butelką. Po okresie 10 dni całość przecedzamy i przelewamy do czystej butelki. Przygotowaną nalewkę z czosnku przechowujemy w lodówce. Nalewkę stosujemy w porcjach od 10-20 kropli, od dwóch do trzech razy dziennie. Nalewka z czosnku świetnie sprawdzi się jako środek obniżający ciśnienia tętniczego krwi, obniżający poziom cholesterolu oraz jako środek przeciwmiażdżycowy. Po okresie 30 dni przyjmowania naszej nalewki należy zrobić kilkutygodniową przerwę.

Napar z czosnku pospolitego – przepis

Do przygotowania naparu będziemy potrzebowali od 2 do 4 ząbków czosnku, które należy rozdrobnić na miazgę a następnie zalać szklanką gorącego mleka. Zaleca się spożywanie takiego naparu na noc przez okres 3-4 tygodni w zakażeniach górnych dróg oddechowych oraz jak mikstura wzmacniająca nasz organizm.

Miazga do użytku zewnętrznego z czosnku pospolitego – przepis

Do przygotowania miazgi potrzebujemy od 5 do 10 dag świeżego czosnku, który należy zetrzeć na miazgę. Otrzymaną miazgę czosnkową należy rozłożyć na gazę a następnie przyłożyć na chore miejsce w stanach zapalnych skóry.

Preparaty na rynku polskim zawierające czosnek

Alliogal (czosnek) (kapsułki elastyczne)
Czosnek Activ Naturkaps (kapsułki elastyczne)
Czosnek z pietruszką (kapsułki)
Herbaya Czosnek naturalna ochrona (kapsułki)
Iskial MAX + Czosnek (kapsułki)
Naturell Czosnek forte bezzapachowy (kapsułki)
Tranvit + czosnek (kapsułki elastyczne)
Alliomint (czosnek)
Olejek czosnkowy, Solgar, 100 kapsułek
Czosnek standaryzowany 500mg, Solgar, 90 kapsułek
SWANSON, Garlic oil, Olej czosnkowy, 500 kapsułek żelowych
JARROW, Garlic & Ginger, Czosnek i Imbir, 100 kapsułek
Czosnek Forte, Apteo, 30 kapsułek
NATURELL, Czosnek forte bezzapachowy, 90 kapsułek
VIRIDIAN, Czosnek Ekologiczny, 30 kapsułek
Olimp, Garlicin, 30 kapsułek

5/5 - (2 votes)

Marta Zacharczuk

Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.

Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.

Czosnek pospolity, czosnek zwyczajny (Allium sativum) – właściwości zdrowotne, zastosowanie, skutki uboczne