Wapń – właściwości, dobowe zapotrzebowanie, objawy niedoboru, interakcje z lekami

Zaktualizowano: 24 października.2022 r.

Wapń to najważniejszy minerał, który jest dobrze znany wszystkim nam ze swojej kluczowej roli jaką jest budowa i utrzymanie optymalnego stanu kości. Nasze serce, mięśnie i nerwy również potrzebują wapnia do prawidłowego funkcjonowania. Przeczytaj w naszym artykule dlaczego nasz organizm potrzebuje wapnia, które pokarmy są bogate w wapń i co się dzieje z naszym organizmem gdy nie dostarczamy odpowiedniej ilości tego cennego minerału.

Wapń – za co odpowiada?

Wapń jest podstawowym minerałem budulcowym naszych kości i zębów, bierze udział w przewodnictwie bodźców nerwowych, kurczliwości mięśni, aktywacji niektórych enzymów, regulacji hormonalnej oraz uczestniczy w krzepnięciu krwi. Minerał ten posiada  bardzo wiele korzyści m.in.:

• zapobiega osteoporozie
• jest stosowany w leczeniu chorób, w których występuje niedobór wapnia, np. niedoczynność przytarczyc, osteomalacja, krzywica
• jest stosowany w leczeniu niedoboru wapnia u osób leczonych lekami przeciwdrgawkowymi
• jest stosowany w leczeniu skurczów tężyczkowych mięśni, spowodowanych przez ukąszenia owadów, reakcji uczuleniowych, zatrzymaniu krążenia
• jest stosowany przy zatruciu magnezem jako antidotum
• zapobiega kurczom mięśni
• jest środkiem alkalizującym żołądkowy kwas solny
• współuczestniczy w regulacji czynności serca
• jest stosowany w leczeniu niedoboru wapnia u noworodków
• zmniejsza stężenie fosforanów u osób z przewlekłą chorobą nerek

Produkty zawierające wapń

Najbogatszym źródłem dobrze przyswajalnego wapnia jest mleko oraz jego przetwory, ale ten cenny minerał znajdziesz też w innych produktach takich jak:

• migdały
• kawior
• wodorosty
• krewetki
• soja
• rzepa zielona
• jarmuż
• liście pietruszki
• szpinak
• tofu
• liście mniszka lekarskiego
• wzbogacone płatki śniadaniowe

Jakie są objawy niedoboru wapnia?

Jeśli nie masz wystarczającej ilości wapnia w swojej diecie, możesz napotkać problemy zdrowotne związane ze słabymi kośćmi. Przewlekłe niedobory wapnia u dzieci prowadzą do krzywicy, natomiast u dorosłych do osteomalacji  („zmiękczanie” kości) i w dalszym etapie do osteoporozy (częste złamania kości i kręgosłupa, zniekształcenie kręgosłupa prowadzące do deformacji ). Warto pamiętać o tym, że niedobory wapnia w naszym organizmie powodują też zwiększenie pobudliwości organizmu, tężyczkę, zaburzenia neurologiczne oraz mogą prowadzić do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi.

Kto wymaga dodatkowej suplementacji wapniem?

Dodatkową suplementacją wapniem powinny się zainteresować osoby u który stwierdzono niewystarczające pokrycie w diecie lub osoby o zwiększonym zapotrzebowaniu na ten minerał. Dodatkowe uzupełnienie wapnia w diecie jest wskazana również u:

• osób z alergią na białko lub nietolerujące  mleka lub jego przetworów
• kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią
• osób nadużywających alkohol oraz używki
• osób powyżej 55 roku życia
• osób chorujących na przewlekłe wyniszczające choroby lub poddanym działaniu czynników stresowych
• osób po zabiegach częściowego usunięcia jelita

Dobowe zapotrzebowanie na wapń

W zależności od wieku i płci powinno się przyjmować wapń w następujących ilościach w diecie lub poprzez dodatkową suplementację w ciągu doby:

Niemowlęta

•            od 0 do 6 miesięcy – 200 mg

•            od 6 miesięcy do 1 roku – 260 mg

Dzieci

•            od 1 roku życia do 3 lat – 700 mg

•            od 4 lat do 6 lat – 1000 mg

•            od 7 lat do 9 lat – 1000 mg

Chłopcy

•            od 10 do 12 lat – 1300 mg

•            od 13 do 15 lat – 1300 mg

•            od 16 do 18 lat – 1300 mg

Dziewczęta

•            od 10 do 12 lat – 1300 mg

•            od 13 do 15 lat – 1300 mg

•            od 16 do 18 lat – 1300 mg

Kobiety

•            od 19 do 30 lat – 1000 mg

•            od 31 do 50 lat – 1000 mg

•            od 51 do 65 lat – 1200 mg

•            od 66 do 75 lat – 1200 mg

•            > 75 lat – 1200 mg

ciąża

•            < 19 lat – 1300 mg

•            > 19 lat – 1000 mg

laktacja

•            < 19 lat – 1300 mg

•            > 19 lat – 1000 mg

Mężczyźni

•            od 19 do 30 lat – 1000 mg

•            od 31 do 50 lat – 1000 mg

•            od 51 do 65 lat – 1000 mg

•            od 66 do 75 lat – 1200 mg

•            > 75 lat – 1200 mg

Źródło: Normy żywienia dla populacji polskiej – Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017

Przeciwwskazania do stosowania wapnia

Wapnia nie powinny stosować osoby mające alergię na wapń lub stosujące leki alkalizujące, osoby mające kamienie nerkowe, osoby mające wysokie stężenie wapnia we krwi oraz osoby chorujące na sarkoidozę (choroba układu odpornościowego charakteryzująca się powstawaniem ziarniniaków (małych grudek zapalnych), które nie podlegają martwicy). Niektóre osoby przyjmowanie wapnia powinny poprzedzić konsultacją z lekarzem, a dotyczy to:

• pacjentów chorujących na nerki
• pacjentów mających zaparcia, zapalenie jelit, biegunkę
• pacjentów, którzy mają krwawienia z przewodu pokarmowego
• pacjentów, którzy mają zaburzenia czynności serca

Kobiety w ciąży i karmiące piersią nie powinny stosować wysokich dawek, dodatkową suplemetację powinny skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym. Osoby starsze powinny liczyć się z częstszymi skutkami ubocznymi a w szczególności należy się spodziewać występowania biegunki i zaparć.

Interakcje wapnia z lekami i niektórymi substancjami

Wapń może wchodzić w interakcje z niektórymi rodzajami leków lub substancjami. Sprawdź poniżej z jakimi lekami i substancjami wapń wchodzi w interakcje:

• doustne środki antykoncepcyjne (nasilają wchłanianie wapnia)
• magnez (wapń podwyższa stężenie magnezu w surowicy)
• potas (duże prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń rytmu serca)
• witamina A (w przypadku stosowania dużych dawek wraz z wapniem występuje utrata wapnia z kości)
• witamina D (stosowanie dużych dawek witaminy D powoduje nasilone wchłaniania wapnia)
• żelazo (wapń zmniejsza wchłanianie żelaza, można temu zaradzić stosując równocześnie witaminę C)
• tytoń (obniża wchłanianie wapnia)
• alkohol (obniża wchłanianie wapnia)
• herbata (obniża wchłanianie wapnia)

Nie zażywaj wapnia razem z mlekiem lub w czasie posiłków bo nasila się wchłanianie wapnia  zarówno z pożywienia jak i przyjmowanego suplementu.

Nadmiar wapnia w organizmie

Namiar wapnia w organizmie nie występuje przy dobrze zbilansowanej diecie. Stan w którym poziom wapnia we krwi jest powyżej normy nazywamy hiperkalcemią. Hiperkalcemia może być spowodowana przedawkowaniem witaminy D u małych dzieci lub stosowaniem preparatów zawierających znaczne ilości wapnia (powyżej 3-4 g/24h). Oznaki/objawy nadmiaru wapnia: wysokie ciśnienie krwi, nadwrażliwość skóry i oczu na światło, wzmożone pragnienie, wolna nieregularna czynność serca, bóle kości i mięśni, nudności, wymioty, niewydolność nerek, kamica, zespół mleczno-alkaliczny, zwapnienie naczyń, zwiększone ryzyko raka prostaty, zaburzenia innych składników mineralnych takich jak: żelazo, magnez i cynk.

Preparaty na rynku polskim zawierające wapń

Poniżej prezentujemy listę preparatów/suplementów zawierających wapń:

• Calcium Duo Alergo (tabletki musujące)
• Calcium o smaku neutralnym (tabletki musujące)
• Calcium w folii (tabletki musujące)
• Osteovis – BIO (proszek)
• Calcium chloratum WZF 10% (roztwór do wstrzykiwań)
• Calcium Espefa (tabletki)
• Calcium Gluconicum (tabletki)
• Calcium Gluconicum Farmapol (tabletki)
• Calcium Krystalicznie Czyste (proszek musujący)
• Calcium Teva (tabletki musujące)
• Calcium w folii (tabletki musujące)
• CalciNeff (tabletki)
• Calcium 300 mg z kwercetyną APTEO (tabletki musujące)
• Calcium 300 Hypoalergiczne (tabletki musujące)
• Calcium 300 Pomarańczowe (tabletki musujące)
• Calcium Zdrovit (tabletki musujące)
• Calperos 500 (kapsułki twarde)
• Calperos 1000 (kapsułki twarde)
• Litozin Calcium (tabletki)

Marta Zacharczuk

Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.

Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.

Więcej artykułów i porad:

Antybiotyki – podział, rodzaje, wskazania, przeciwwskazania, działania niepożądane Witamina A – właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Witamina B9 (kwas foliowy) – właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Witamina C (kwas askorbinowy)–właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Magnez –właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Witamina D –właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Potas – objawy niedoboru i najlepsze źródła w żywności, interakcje z lekami Witamina E (Tokoferol) – właściwości i zastosowanie, objawy niedoboru, interakcje z lekami Fosfor – właściwości, dobowe zapotrzebowanie, objawy niedoboru, interakcje z lekami Sód – właściwości, dobowe zapotrzebowanie, objawy niedoboru oraz nadmiaru Miedź – właściwości, dobowe zapotrzebowanie, objawy niedoboru oraz nadmiaru, interakcje z lekami Witamina B6 (pirydoksyna) – rola w organizmie, przyczyny niedoboru i nadmiaru, źródła Leki przeciwbólowe – podział, wskazania do stosowania, działania niepożądane Biotyna (Witamina H, B7) – właściwości, skutki niedoboru i nadmiaru, źródła w żywności, interakcje Witamina K – właściwości, skutki niedoboru i nadmiaru, źródła w żywności, interakcje Jod – właściwości, skutki niedoboru i nadmiaru, interakcje z lekami, źródła w żywności Witamina B1 (tiamina) – właściwości, skutki niedoboru i nadmiaru, źródła w żywności