Cynk – objawy niedoboru, najlepsze źródła w żywności, interakcje z lekami i innymi substancjami

Zaktualizowano: 24 października.2022 r.

Cynk jest minerałem, który odpowiada za wiele funkcji w ludzkim ciele i pomaga stymulować aktywność co najmniej 80 różnych enzymów. Organizm ludzki nie magazynuje nadmiaru cynku, wobec tego minerał ten musi być spożywany regularnie w ramach diety lub dodatkowej suplementacji. Sprawdź jakie są skutki niedoboru cynku w organizmie, jakie należy przyjmować ilości tego cennego minerału, w jakich produktach żywnościowych znajdziesz najwięcej cynku oraz z jakimi substancjami wchodzi w interakcje.

Co to jest cynk i za co odpowiada?

Cynk jest minerałem, który znajduje się w różnych komórkach naszego ciała. Pierwiastek ten odpowiada za wiele funkcji w ludzkim ciele poprzez stymulację aktywności co najmniej 80 różnych enzymów. Trzeba pamiętać o tym, że organizm ludzki nie magazynuje nadmiaru cynku, wobec tego minerał ten musi być spożywany regularnie w ramach diety lub przy pomocy suplementów.

Cynk jest niezbędny do wytwarzania białek budujących materiał genetyczny naszego organizmu. Minerał ten ma działanie antyoksydacyjne, jest niezbędny dla prawidłowego odczuwania smaku i zapachu, pobudza gojenie ran, umożliwia prawidłowy rozwój płodu, ponadto jest niezbędny dla prawidłowego podziału komórek, ich rozwoju i procesu regeneracji. Cynk bierze udział w metabolizmie witaminy A.

Naturalne źródła cynku

Wiele produktów żywnościowych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego posiada w sobie cynk. Sprawdź najlepsze źródła naturalnego cynku, które możesz stosować w swojej codziennej diecie:

• chuda wołowina
• serca kurze
• żółtko jaja
• ryby
• baranina
• syrop klonowy
• mleko
• melasa
• ostrygi
• wieprzowina
• nasiona sezamu
• soja
• słonecznik
• indyk
• otręby pszenne
• kiełki pszenicy
• produkty mączne pełnoziarniste
• drożdże

Z uwagi na niską biodostępność cynku w pokarmach pochodzenia roślinnego osoby stosujące dietę wegetariańską powinny pamiętać, że ich organizm do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje do 50% więcej cynku w porównaniu do osób regularnie spożywających produkty pochodzenia zwierzęcego.

Niedobór cynku

Niedobór cynku wynika głównie z niedostatecznego spożycia tego minerału w naszej codziennej diecie. Inne przyczyny niedoboru cynku w organizmie to zaburzenia wchłaniania oraz przewlekłe choroby takie jak: cukrzyca , nowotwór złośliwy, choroba wątroby i anemia sierpowata. Niedobór cynku w naszym organizmie możemy rozpoznać po takich objawach jak:

• zaburzenia smaku i powonienia
• opóźniony rozwój u dzieci
• łysienie
• wysypki
• uszkodzenia skóry
• zapalenie jamy ustnej
• zapalenie powiek
• zmniejszona liczba plemników
• powolne gojenie się ran

Przy znacznych niedoborach cynku w organizmie mogą ponadto występować:

• zaburzenia rozwoju kości
• powiększenie wątroby i śledziony
• zmniejszenie wielkości jąder
• opóźnienie rozwoju
• karłowatość

Kto potrzebuje dodatkowej suplementacji cynkiem?

Dobrze zbilansowana dieta zwykle dostarcza odpowiednie ilości cynku, ale niektórzy ludzie są narażeni na niedobór cynku, m.in.:

• dzieci w wieku przedszkolnym
• osoby stosujące źle zbilansowaną dietę, która jest uboga w cynk
• kobiety w ciąży i kobiety karmiące
• osoby nadużywające alkoholu
• osoby, które uległy poważnemu poparzeniu lub rozległym obrażeniom
• starsze osoby
• osoby leczone lekami diuretycznymi
• kobiety stosujące doustne środki antykoncepcyjne
• osoby po zabiegu częściowego usunięcia jelita
• osoby chorujące na przewlekłe choroby wyniszczające

Dobowe zapotrzebowanie na cynk

W zależności od wieku i płci powinno się przyjmować cynk w następujących ilościach w diecie lub poprzez dodatkową suplementację:

Niemowlęta

•            od 0 do 6 miesięcy – 3 mg

•            od 6 miesięcy do 1 roku – 3 mg

Dzieci

•            od 1 roku życia do 3 lat – 3 mg

•            od 4 lat do 6 lat – 5 mg

•            od 7 lat do 9 lat – 5 mg

Chłopcy

•            od 10 do 12 lat – 8 mg

•            od 13 do 15 lat – 11 mg

•            od 16 do 18 lat – 11 mg

Dziewczęta

•            od 10 do 12 lat – 8 mg

•            od 13 do 15 lat – 9 mg

•            od 16 do 18 lat – 9 mg

Kobiety

•            od 19 do 50 lat – 8 mg

•            od 51 do 75 lat – 8 mg

•            > 75 lat – 8 mg

ciąża

•            < 19 lat – 12 mg

•            > 19 lat – 11 mg

laktacja

•            < 19 lat – 13 mg

•            > 19 lat – 12 mg

Mężczyźni

•            od 19 do 75 lat – 11 mg

•            > 75 lat – 11 mg

Źródło: Normy żywienia dla populacji polskiej – Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017

Przeciwwskazania do stosowania cynku

Nie stosuj cynku jeśli masz chorobę wrzodową dwunastnicy lub żołądka. Koniecznie poradź się lekarza jeśli planujesz zażywanie większych dawek cynku niż zalecane oraz w przypadku przyjmowania preparatów wapnia lub antybiotyków tetracyklinowych ponieważ cynk zaburza ich wchłanianie. Warto wiedzieć, że nadmierne spożycie cynku w okresie ciąży jest niebezpieczne i może prowadzić do przedwczesnego porodu lub porodu martwego płodu.

Interakcje cynku z lekami i niektórymi substancjami

Suplementy diety zawierające cynk mogą wchodzić w interakcje z niektórymi rodzajami leków lub substancjami. Sprawdź z czym wchodzi cynk w interakcje:

• Wapń – stosowanie z suplementami cynku powoduje zaburzone wchłanianie wapnia
• Diuretyki – stosowanie z suplementami cynku powoduje nasilenie wydalania cynku, wobec tego warto zwiększyć dawki cynku.
• Doustne środki antykoncepcyjne – stosowanie z suplementami cynku powoduje obniżenie poziomu cynku we krwi
• Miedź – Przy stosowaniu dużych dawek cynku występuje obniżone wchłanianie miedzi
• Antybiotyki tetracyklinowe – stosowanie z suplementami cynku powoduje zmniejszone wchłanianie antybiotyków tetracyklinowych
• Żelazo – stosowanie z suplementami cynku powoduje obniżone wchłanianie żelaza w przypadku dużych dawek cynku.
• Witamina A -Cynk współuczestniczy we wchłanianiu witaminy A
• Alkohol – spożywanie nawet w umiarkowanych ilościach powoduje wzmożone wydalanie cynku z moczem.
• Kawa – nie należy spożywać cynku w czasie picia kawy, ponieważ zmniejsza ona wchłanianie cynku

Objawy nadmiaru cynku w organizmie

Nadmiar cynku może być szkodliwy dla naszego zdrowia. Objawy zbyt dużej ilości cynku w naszym organizmie rozpoznamy po takich objawach jak: nudności, wymioty, utratę apetytu, skurcze żołądka, biegunkę i bóle głowy.

Nadmiar cynku występujący przez długi okres czasu może powodować niski poziom miedzi w naszym organizmie, niższą odporność oraz niski poziom dobrego cholesterolu HDL.

Preparaty na rynku polskim zawierające cynk

• Chela-Cynk (kapsułki)
• Chellaflex Cynk (kapsułki)
• Cynek+Forte (kapsułki)
• Cynk Active (tabletki)
• Cynk organiczny (tabletki)
• Bio-Cynk (tabletki)
• Cynk organiczny APTEO (tabletki)
• Cynk organiczny Naturtabs Fresh Mint (tabletki do ssania)
• Wilzin (kapsułki twarde)
• Zincteral (tabletki powlekane)
• Maść cynkowa (maść)
• Maść z tlenkiem cynku (maść)
• Maść z tlenkiem cynku Gemi (maść)
• Pasta cynkowa (maść)
• Pasta cynkowa (pasta do stosowania na skórę)
• Zincas (tabletki)
• Zincas forte (tabletki)

Marta Zacharczuk

Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.

Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.

Więcej artykułów i porad:

Antybiotyki – podział, rodzaje, wskazania, przeciwwskazania, działania niepożądane Witamina A – właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Witamina B9 (kwas foliowy) – właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Witamina C (kwas askorbinowy)–właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Magnez –właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Witamina D –właściwości, źródła, niedobór, przedawkowanie, interakcje z lekami Potas – objawy niedoboru i najlepsze źródła w żywności, interakcje z lekami Witamina E (Tokoferol) – właściwości i zastosowanie, objawy niedoboru, interakcje z lekami Fosfor – właściwości, dobowe zapotrzebowanie, objawy niedoboru, interakcje z lekami Wapń – właściwości, dobowe zapotrzebowanie, objawy niedoboru, interakcje z lekami Sód – właściwości, dobowe zapotrzebowanie, objawy niedoboru oraz nadmiaru Miedź – właściwości, dobowe zapotrzebowanie, objawy niedoboru oraz nadmiaru, interakcje z lekami Leki przeciwbólowe – podział, wskazania do stosowania, działania niepożądane Biotyna (Witamina H, B7) – właściwości, skutki niedoboru i nadmiaru, źródła w żywności, interakcje Witamina K – właściwości, skutki niedoboru i nadmiaru, źródła w żywności, interakcje Jod – właściwości, skutki niedoboru i nadmiaru, interakcje z lekami, źródła w żywności Witamina B1 (tiamina) – właściwości, skutki niedoboru i nadmiaru, źródła w żywności