Anyż (Pimpinella anisum)

Zaktualizowano: 24 października.2022 r.

Anyż (biedrzeniec anyż, anyż ogrodowy, anyżek) to jedna z najstarszych roślin leczniczych, która znalazła swoje zastosowanie jako lek wykrztuśny, przeciwkaszlowy, przeciwastmatyczny, przeciwgorączkowy, moczopędny jak i ułatwiający trawienie. Zioło to oprócz zastosowania w medycynie znalazło również zastosowanie w kuchni, przemyśle kosmetycznym oraz przy produkcji wyrobów alkoholowych. Przeczytaj nasz artykuł o anyżu i sprawdź jakie posiada właściwości oraz co warto wiedzieć o tej cennej roślinie.

Anyż to jednoroczna roślina, należąca do tej samej rodziny co marchew, seler i pietruszka czyli selerowatych. Roślina ta pochodzi prawdopodobnie z Egiptu i Azji mniejszej. Anyż osiąga do 50 cm wysokości, ma prostą łodygę ( która w górnej części jest rozgałęziona), białawe drobne kwiaty zebrane w płaskie baldachy, owoce anyżu (Anisi fructus) mają wymiary: od 3–5 mm długości i do 3 mm szerokości. Anyż rozmnaża się za pomocą nasion. Pimpinella anisum do Europy, w tym do Polski, przywędrował z Rzymu i prawdopodobnie to właśnie zakon benedyktynów uprawiał tą cenną roślinę na naszych ziemiach w XV i XVI wieku.

Anyż – surowiec i jego pozyskiwanie

W zielarstwie surowcem pozyskiwanym z anyżu (Pimpinella anisum) jest owoc anyżu (Anisi fructus), z którego otrzymuje się do celów leczniczych olejek eteryczny tzw. olejek anyżowy (Anisi oleum). Biedrzeniec anyż jest rośliną klimatu ciepłego i suchego, przez co w Polsce roślina ta jest trudna w uprawie i poprzez to jej uprawy są często nieudane. Anyż wysiewa się do gruntu za pomocą nasion w kwietniu. Zbioru owoców anyżu dokonuje w okresie gdy główne baldachy mają dość twarde owoce i zmieniają barwę z szarozielonej na szarobrunatną, przy czym należy pamiętać o tym, że rośliny anyżu nie mogą być mokre od deszczu lub rosy. Anyż zbiera się ręcznie lub kosiarką a następnie wiąże w snopki. Wysuszone snopki anyżu przenosi się do młocarni, gdzie wysuszone snopki są młócone.

Biedrzeniec anyż – substancje czynne

Owoce anyżu (Anisi fructus) mają w sobie do 6% olejku eterycznego tzw. olejku anyżowego (Anisi oleum), który pozyskuje się poprzez destylację z parą wodną. Olejek anyżowy posiada charakterystyczny, słodkawy zapach. W olejku eterycznym anyżu znajdziemy takie substancje czynne jak:

anetol (do 90%)
flawonoidy
kumaryny
białka
składniki mineralne
cukier

Anyż – działanie i zastosowanie

Anyż (Pimpinella anisum) posiada wiele korzyści zdrowotnych, które wynikają z jego stosowania. Do najważniejszych korzyści możemy zaliczyć:

działanie wykrztuśne
działanie przeciwkaszlowe
działanie przeciwastmatyczne
działanie przeciwgorączkowe
działanie moczopędne
działanie ułatwiające trawienie
działanie rozkurczowe
działanie odkażające

Anyż zastosowanie znalazł pod różnymi formami:

Olejek anyżowy (Anisi oleum) stosuje się zewnętrznie na skórę, ponieważ działa odkażająco.
Napar z anyżu w medycynie ludowej stosowano jako lek wykrztuśny, przeciwkaszlowy, przeciwastmatyczny, przeciwgorączkowy, moczopędny.
Przetwory z owoców anyżu (Anisi fructus) stosuje się w nieżytach gardła i oskrzeli, przy łagodzeniu objawów kolki, wzdęciach.

Warto wiedzieć również o tym, że anyż oprócz wykorzystywania jako znana i ceniona przyprawa jest wykorzystywany do poprawy smaku i zapachu innych leków, przy produkcji mieszanek ziołowych, w przemyśle cukierniczym, alkoholowym, perfumeryjnym.

Skutki uboczne anyżu

Przyjmowanie anyżu poprzez spożywanie go w żywności dla większości osób jest bezpieczne ale trzeba mieć na uwadze, że anyż może wywoływać reakcje alergiczne u niektórych osób uczulonych na inne rośliny, które są podobne do anyżu (szparagi, kminek, seler, kolendra, koper włoski). Nie używaj anyżu jeśli chorujesz na: raka piersi, raka macicy, raka jajnika, endometriozę, włókniaki macicy ponieważ anyż może działać jak estrogen.

Interakcje anyżu z niektórymi substancjami

Anyż (biedrzeniec anyż, anyż ogrodowy, anyżek) może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami lub substancjami. Poniżej prezentujemy kilka przykładów:

Leki antykoncepcyjne – Przyjmowanie anyżu wraz z pigułkami antykoncepcyjnymi może zmniejszyć skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Jeśli spożywamy anyż musimy pomyśleć o dodatkowej antykoncepcji.
Tamoksyfen – Anyż może zmniejszyć skuteczność tamoksyfenu, dlatego nie należy przyjmować anyżu, jeśli przyjmuje się tamoksyfen.

Przepis na napar z owoców anyżu

Do przygotowania naparu z anyżu będą nam potrzebne 1-2 łyżki owoców anyżu, które musimy rozgnieść aby uwolnić olejek anyżowy. Rozgniecione owoce w ilość 1-2 łyżki zalewamy 1 szklanką wrzącej wody i pozostawiamy pod przykryciem przez okres 15 minut. Po tym czasie całość odcedzamy i powstały napar z anyżu pijemy w ilości 2-3 łyżek kilka razy dziennie przed jedzeniem (dolegliwości trawienne) lub po jedzeniu (działanie wykrztuśne). Tak przygotowany napar z anyżu możemy również wykorzystywać w przeziębieniach, kaszlu, w trudnościach z oddychaniem.

Preparaty na rynku polskim zawierające anyż

Fix Owoc anyżu, 2 g, 30 szt. (Flos)
Lehning Voxpax, tabletki, 60 szt.
ZIELNIK DOZ Dbam o gardło i struny głosowe, herbatka, 2 g, 10 saszetek
Lactosan fix, mieszanka ziołowa, 1,5 g, 20 saszetek
Herbatka dla kobiety karmiącej, fix, 2 g, 20 szt. (Herbapol Kraków)
ZIELNIK DOZ Ziołowa Apteczka Domowa, fix, 40 szt.
Floradix Kindervital, płyn, 250 ml
Apetizer Junior (Apetizer), syrop, o smaku malinowo-porzeczkowym, 100 ml
Apetizer Senior, syrop, smak malinowo-porzeczkowy, 100 ml
Owoc anyżu, zioło pojedyncze, 50 g (Flos)
Gastromin FAST, kapsułki, 30 szt.
Ziaja Stopy, dezodorujący spray do stóp, ochrona przeciwgrzybiczna, 100 ml

5/5 - (3 votes)

Marta Zacharczuk

Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.

Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.