Diagnostyka niepłodności- Przygotowanie do badania nasienia

Zaktualizowano: 7 lutego.2024 r.

W ostatnich latach obserwujemy niepokojąco zwiększającą się liczbę par dotkniętych problemem niepłodności. Według najnowszych danych z problemem tym boryka się aż 2, 4 mln kobiet i mężczyzn, przy czym w 40% dotyczy kobiet (niepłodność żeńska), w 40% mężczyzn (niepłodność męska), a pozostałe 20% to przyczyny zależne od obojga partnerów (niepłodność małżeńska) lub niewyjaśnione [1]. Kiedy więc, możemy mówić o niepłodności?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niepłodność definiujemy jako niemożność zajścia w ciążę oraz wydania potomstwa po roku regularnego współżycia bez stosowania antykoncepcji z częstością 3-4 zbliżeń tygodniowo [2].

Jakie są główne przyczyny niepłodności?

Za główne przyczyny prowadzące do bezskutecznego starania się o dziecko uważa się różnorodne problemy medyczne do których należą:

Choroby jajników (powodujące zaburzenia jajeczkowania): np. zespół policystycznych jajników
Choroby jajowodów (powodujące ich niedrożność): np. endometrioza
Choroby przysadki mózgowej: np. hiperprolaktynemia
Choroby macicy: np. mięśniaki macicy
Choroby jąder: np. wnętrostwo, żylaki powrózka nasiennego
Zaburzenia genetyczne
Choroby ogólnoustrojowe: np. choroby tarczycy, choroby nadnerczy

Należy jednak pamiętać, że u podstaw problemów z płodnością mogą leżeć również czynniki środowiskowe i psychologiczne. A więc styl życia, przyjmowane używki, zanieczyszczenie środowiska, sytuacja ekonomiczna czy też warunki pracy.

Niejednokrotnie zdarzają się sytuacje, w których nie udaje się ustalić uchwytnej przyczyny niepłodności, wówczas mamy do czynienia z niepłodnością idiopatyczną.

Ustalenie przyczyny niepłodności wymaga wnikliwej analizy kliniczno-laboratoryjnej. Dokładnie zebrany wywiad lekarski, badanie fizykalne, badania obrazowe i testy laboratoryjne pozwalają niejednokrotnie nie tylko na poznanie przyczyny problemów z płodnością, ale również opracowanie dokładnego planu leczenia.

W dzisiejszym artykule szczegółowo omówimy badanie nasienia, jako jeden z elementów diagnostyki niepłodności męskiej.

Zanim o samej technice wykonania badania, kilka słów o tym, jak pacjent powinien przygotować się do badania. Jest to niezwykle ważny element decydujący, o jakości i przydatności uzyskanej próbki biologicznej do dalszych badań [3].

Jak powinno wyglądać przygotowanie pacjenta do badania nasienia?

W celu uzyskania miarodajnej próbki nasienia o najlepszych parametrach należy przestrzegać poniższych zasad:

Zaleca się zachowanie wstrzemięźliwości płciowej przez okres 2-7 dni. W przypadku kolejnego badania pacjent powinien zachować taki sam lub zbliżony okres wstrzemięźliwości płciowej. Okres wstrzemięźliwości płciowej powinien być odnotowany na wyniku badania nasienia.
Nasienie (po uprzednim umyciu rąk oraz prącia) powinno zostać oddane do specjalnego jednorazowego pojemnika dostępnego w laboratorium w warunkach zapewniających pacjentowi maksimum intymności.
Nasienie powinno zostać oddane drogą masturbacji, w całości do specjalnego pojemnika.
W przypadku problemów z oddaniem nasienia, dopuszczalne jest oddanie nasienia w warunkach domowych podczas stosunku płciowego do specjalnej prezerwatywy bez środków plemnikobójczych i dostarczenie materiału do badania w czasie nieprzekraczającym 60 min. od oddania ejakulatu. Próbkę nasienia należy zabezpieczyć przed wychłodzeniem (transport w temp. 20 -37°C). Kluczowe jest przy tym zachowanie warunków transportu tak aby nie dopuścić do degradacji pobranego materiału biologicznego.

UWAGA: Nie wykonuje się badania próbki nasienia uzyskanej w czasie tzw. stosunku przerywanego, ponieważ często następuje utrata początkowej frakcji nasienia – najbogatszej w plemniki. Z drugiej strony niskie pH pochwy może mieć negatywny wpływ na ruchliwość plemników. Stosunek przerywany może też spowodować zanieczyszczenie mikrobiologiczne lub komórkowe uzyskanego nasienia.

Opisany pojemnik z nasieniem wędruje następnie do laboratorium, gdzie diagnosta laboratoryjny dokonuje szczegółowego badania nasienia, zgodnie z wytycznymi WHO (dzięki temu mamy możliwość porównywania wyników uzyskiwanych w różnych laboratoriach seminologicznych). Należy pamiętać, że badanie nasienia jest badaniem wieloetapowym i wieloparametrowym. Ponadto uważa się, że ze względu na wpływ czynników fizjologicznych i zmienność niektórych parametrów zależną choćby od stosowanej diety czy przyjmowanych leków powinno się przeprowadzić dwa osobne badania nasienia w odstępie około 2 miesięcy (tyle średnio trwa spermatogeneza, czyli proces powstawania plemników).

5/5 - (3 votes)

Marta Zacharczuk

Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.

Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.