Zaktualizowano: 20 września.2022 r.

Jednym z najczęściej spotykanych schorzeń dermatologicznych jest łupież. Drobne, białe płatki złuszczające się głównie ze skóry głowy to problem wstydliwy i uciążliwy. W aptekach oraz drogeriach można znaleźć wiele preparatów wspomagających walkę z łupieżem. Warto również wiedzieć, jakie czynniki mogą sprzyjać nawrotom choroby oraz jak właściwie pielęgnować skórę głowy. Informacje te jak również odpowiedzi na pytania, jakie są przyczyny łupieżu oraz jak go skutecznie pokonać znaleźć można w poniższym artykule. 

suszenie głowy po myciu

Co to jest łupież?

Włosy od dawna uważano za symbol zdrowia i siły, a rozstanie nawet z kilkoma milimetrami może wywołać ogromne emocje. Nikogo, więc nie zdziwi fakt, że choroby skóry głowy takie jak łupież, łysienie czy też łojotokowe zapalenie skóry mogą być przyczyną poważnych kompleksów i spadku pewności siebie. Zanim opowiemy o jednym z winowajców – łupieżu wróćmy do samych włosów.

Czy zdajemy sobie sprawę, że w kwestii ilości mieszków włosowych jesteśmy milionerami? Na całym ciele posiadamy około 6 milionów mieszków włosowych, które pojawiają się już w 3 miesiącu życia płodowego. Włosy to z punktu widzenia biologii wytwór naskórka, którego głównym składnikiem budulcowym jest białko keratyna. Pod powierzchnią skóry znajduje się mieszek włosowy a w nim korzeń włosa zakończony cebulką włosową. W niej z kolei znajdują się aktywnie dzielące się komórki macierzy włosa, z których powstaje widoczny przez Nas włos.

Gęstość i grubość włosów u każdego z Nas jest inna, a na to z kolei wpływ mają geny, dieta oraz styl życia. Na owłosionej skórze głowy znajdują się również liczne gruczoły łojowe produkują sebum odpowiedzialne za nawilżenie i natłuszczenie skóry. 

Niestety ciemne i ciepłe środowisko skóry głowy jest również doskonałym miejscem do rozwoju zakażeń grzybiczych i pasożytniczych. A to właśnie ma bezpośredni związek z łupieżem.

Łupież to przewlekłe schorzenie dermatologiczne polegające na drobnopłatowym złuszczaniu skóry głowy połączone z mniej lub bardziej nasilonym łojotokiem. W warunkach fizjologicznych złuszczanie się naskórka i odbudowa warstwy rogowej trwa około 28 dni, a przypadku łupieżu proces ten jest przyspieszony i trwa około 7-14 dni, co manifestuje się obecnością łusek na skórze głowy. Nie znamy jednoznacznej przyczyny występowania łupieżu, jednak możemy wyodrębnić kilka czynników sprzyjających jego powstawaniu. 

Warto również wiedzieć, że łupież to szeroko rozpowszechnione schorzenie, szacuje się, że problem ten dotyczy nawet 10% całej populacji. W przedziale wiekowym pomiędzy 10 a 20 rokiem życiem częstość występowania wzrasta do około 50%. i częściej dotyczy mężczyzn (co ma związek z większą aktywnością hormonów odpowiedzialnych za produkcję sebum). Ponadto schorzenie to ma tendencję do sezonowości, to znaczy, że nawroty łupieżu są zdecydowanie częstsze w okresie jesienno-zimowym. Wiąże się to z przeciwzapalnym działaniem promieni słonecznych w okresie letnim, obniżoną odpornością i dużymi różnicami temperatur w okresie zimowym oraz noszeniem okryć głowy w sezonie jesienno-zimowym. 

Jakie są przyczyny łupieżu?

Główną rolę w powstawaniu łupieżu przypisuje się grzybowi drożdżopodobnemu o nazwie Pityrosporum ovale (inaczej Malassezia furfur). Grzyb ten stanowi fizjologiczną mikroflorę Naszej skóry, a ze względu na swój lipofilny charakter bytuje w okolicy gruczołów łojowych. W warunkach fizjologicznych stanowi on około 45% całej mikroflory skóry, jednak w przypadku łupieżu dochodzi do zwiększonej kolonizacji grzybów z rodziny Malassezia, które żywią się trójglicerydami obecnymi na skórze głowy. Powoduje to uwolnienie kwasów tłuszczowych, które podrażniają skórę głowy, indukują stan zapalny a w efekcie złuszczanie się naskórka. 

Wśród pozostałych czynników mogących przyczynić się do rozwoju łupieżu lub nasilić jego objawy znajdziemy również:

  • Nieodpowiednią pielęgnację włosów oraz używanie niewłaściwych kosmetyków do pielęgnacji (Nie należy stosować zbyt dużej ilości kosmetyków do pielęgnacji i stylizacji włosów oraz zwracać uwagę na skład produktów.)
  • Stres
  • Obniżenie odporności
  • Zaburzenia hormonalne
  • Nadużywanie alkoholu
  • Długotrwałe działanie promieniowania ultrafioletowego
  • Predyspozycje genetyczne
  • Częste noszenie nakryć głowy
  • Nadmierne ogrzewanie mieszkania
  • Zanieczyszczenie powietrza
  • Dietę bogatą w cukry i tłuszcze
  • Nadmierne pocenie się

Jakie są objawy i rodzaje łupieżu?

Podstawowym objawem łupieżu jest złuszczanie się skóry głowy w postaci białych płatków bądź łusek, czemu towarzyszyć może również świąd i zaczerwienienie. Pojawianie się martwego naskórka we włosach lub na ubraniach to nie tylko problem estetyczny ale dla wielu pacjentów również psychologiczny. W wielu typach łupieżu zmiany nie dotyczą tylko skóry głowy ale również klatki piersiowej czy też szyi dlatego niezbędne jest przyjrzenie się bliżej całemu ciału.

W zależności od rodzaju objawów klinicznych możemy wyróżnić kilka podtypów łupieżu:

  • Łupież zwykły (suchy, pityriasis simplex) – najczęstszy typ łupieżu występujący przede wszystkim u rasy białej, częściej u mężczyzn i chłopców w okresie dojrzewania. Obejmuje on nie tylko owłosioną skórę głowy, ale również brwi, pachy, brodę i wzgórek łonowy. Charakterystyczne dla niego są białe, drobne łuski , nieprzylegające do skóry głowy i łamliwość włosów. Złuszczający się naskórek gromadzi się na powierzchni skóry i opada samoistnie na ubranie lub podczas czesania włosów. 
  • Łupież tłusty (Pityriasis steatoides) – często jest traktowany, jako następstwo łupieżu zwykłego, a związany jest z nadmiernym i długotrwałym łojotokiem (nadmierną produkcją sebum). Charakterystycznym objawem jest występowanie żółtych, tłustych łusek przytwierdzonych do podłoża, które mogą nawarstwiać się powodując powstawanie strupów. Chorobie towarzyszy świąd skóry głowy oraz wypadanie włosów, co może doprowadzić do łysienia.
  • Łupież pstry (Pityriasis versicolor)– związany jest z infekcją drożdżakami o nazwie Pityrosporumfurfur. Charakteryzuje się występowaniem licznych, złuszczających się żółto brunatnych plam o nieregularnym zarysie zlokalizowanych na owłosionej skórze głowy, klatce piersiowej i szyi. Po wyleczeniu łupieżu pstrego często zostają odbarwienia, które nie ulegają opalaniu.
  • Łupież biały skóry gładkiej (Pityriasis alba)– charakteryzuje się występowaniem białych, dobrze odgraniczonych plamek, które występują na twarzy, dłoniach i ramionach. Łupież biały dotyczy głównie dzieci i młodzieży, z przewagą chłopców a jego objawy nasilają się po wizycie w solarium czy też opalaniu.
  • Łupież azbestowy (Pityriasis amiantacea) – Łupież ten charakteryzuje się występowaniem bardzo grubych, trudnych do usunięcia łusek oplatających włosy. Łuski te podczas próby ich usunięcia rozdzielają się na drobne blaszki, jak azbest stąd nazwa choroby. Łupież azbestowy może być mylony z łuszczycą.
  • Łupież różowy Giberta (Pityriasis rosea Gibert) – Prawdopodobną przyczyną choroby jest infekcja wirusem opryszczki typu 7 – HHV7. Łupież różowy występuje głównie u dzieci i młodych dorosłych, częściej atakując dziewczynki i kobiety. Charakterystycznym objawem jest kilkucentymetrowego rumienia pokrytego łuskami na tułowiu, który z czasem rozlewa się po całej powierzchni ciała.

Określenie, z którym podtypem łupieżu mamy do czynienia pomoże w dobraniu odpowiedniego preparatu do walki z chorobą. 

W jaki sposób można wyleczyć łupież?

Łupież to schorzenie dermatologiczne, które nie wymaga pogłębionej diagnostyki, objawy są na tyle charakterystyczne, że można rozpoznać chorobę bez wykonywania dodatkowych badań. Niekiedy wykonuje się badanie mykologiczne, które ma za zadanie potwierdzić lub wykluczyć infekcję grzybiczą.

Niestety, choć diagnostyka łupieżu jest szybka i łatwa nie dotyczy to samego leczenia, należy uzbroić się w cierpliwość i przygotować na możliwość wystąpienia nawrotu choroby.

Gdzie, więc powinniśmy się zgłosić, gdy zauważymy objawy łupieżu? W pierwszej kolejności wybierzmy się do apteki, gdy produkty dostępne bez recepty zawiodą należy skonsultować się z dermatologiem. Warto również na samym początku dobrze przyjrzeć się kosmetykom, które stosujemy do mycia i pielęgnacji włosów, może okazać się, że łupież jest efektem stosowania któregoś z nich, wtedy mamy do czynienia z tak zwanym łupieżem kosmetycznym. Zamieńmy wówczas dotychczas stosowane produkty na delikatne szampony i odżywki przeznaczone do pielęgnacji skóry wrażliwej. 

Produkty apteczne przeznaczone do walki z łupieżem możemy podzielić w zależności od działania na:

  • Przeciwłojotokowe
  • Grzybobójcze
  • Złuszczające (keratolityczne)

a wybór odpowiedniego preparatu zależy od tego, z jakim typem łupieżu mamy do czynienia.

Łupież suchy wymaga nawilżenia skóry głowy przy pomocy kremu bądź mieszanki oliwy z 3% kwasem salicylowym oraz stosowania delikatnych szamponów.

W przypadku łupieży tłustego konieczne staje się stosowanie preparatów złuszczających i przeciwgrzybicznych. 

Do substancji o działaniu złuszczającym (keratolitycznym) zaliczamy kwas salicylowy, mocznik, dziegcie i preparaty siarki. Związki te mają za zadanie doprowadzić do usunięcia komórek zrogowaciałego naskórka. Nie należy jednak stosować zbyt długo preparatów złuszczających, ponieważ może to doprowadzić do ścieńczenia warstwy powierzchniowej skóry i zaburzenia bariery ochronnej naskórka. Szampony z siarką i kwasem salicylowym znajdziemy w ofercie wielu producentów kosmetyków (Ziaja, Barwa, Farmona, Ducray).  Preparaty z dziegciem są obecnie mało popularne z uwagi na ich charakterystyczny zapach oraz trudne do usunięcia zabarwienie. 

Działanie przeciwgrzybiczne wykazują preparaty zawierające pirokton olaminy, ketokonazol, siarczek selenu, pirytion cynku oraz cyklopiroksolaminę. Substancje te mają za zadanie zaburzenie funkcji transportowych w ścianie komórki grzyba, co w rezultacie doprowadza do jej uszkodzenia i śmierci. Trudno zdecydować, który ze składników jest najlepszy, gdy dany produkt nie przynosi poprawy warto spróbować innego o odmiennym składzie. Związki te znajdziemy w następujących produktach: 

  • ketokonazol – Nizax Atciv szampon, Nizoral szampon, Noell, Zoxin-Med szampon, Nizoral krem, Mediket plus szampon, Mediket prevent szampon, Eva Medica szampon przeciwłupieżowy zawierający ketokonazol
  • siarczek selenu – Selsun Blue szampon przeciwłupieżowy do włosów normalnych, Sulsena szampon-peeling przeciwłupieżowy, Sulsena pasta 1% przeciwłupieżowa, Sulsena szampon przeciwłupieżowy, Sulsena szampon-pasta przeciwłupieżowa
  • pirytionian cynku – Bioxsine DermaGen Aqua Thermal, Ducray Kelual DS., Freederm Zinc, Polytar AF, Seboklar, Squa-med, Catzy healing szampon przeciwłupieżowy, Zoxiderm emulsja przeciwłupieżowa
  • cyklopiroksolamina – Pirolam szampon, Sebiprox, Stieprox
  • pirokton olaminy – Ziaja Med Kuracja Przeciwłupieżowa Szampon z piroktonianem olaminy i cynkiem, Oliprox szampon oczyszczający

Wyżej wymienione preparaty stosuje się zwykle 2-3 razy w tygodniu przez okres około 4 tygodni. W celu zapobiegania nawrotom zaleca się stosowanie preparatów przeciwłupieżowych przez kolejne 3 miesiące raz w tygodniu. 

W trakcie terapii przeciwłupieżowej unikajmy stosowania środków do pielęgnacji (lakiere, żele), myjmy włosy w letniej wodzie i unikajmy stosowania suszarki. 

W przypadku ciężkiej postaci łupieżu bądź łojotokowego zapalenia skóry dermatolog może zalecić wspomagająco doustną kurację lekami przeciwgrzybiczymi, takimi jak: flukonazol, itrakonazol lub izotretynoina. 

Fakty i mity o łupieżu – co warto wiedzieć?

  • Łupież powoduje wypadanie włosów – Łupież sam w sobie nie jest przyczyną wypadania włosów. Przyczyną mniejszej ilości włosów może być natomiast drapanie skóry głowy i mechaniczne uszkodzenia mieszków włosowych
  • Niewielkiego łupieżu nie muszę leczyć, sam minie – Jak w przypadku każdego schorzenia im wcześniej zdiagnozowane tym łatwiejsze do wyleczenia, tak jest również w przypadku łupieżu. Łupież na wczesnym etapie łatwo wyleczyć a nieleczony może przerodzić się w łupież uciążliwy, trudny do wyleczenia
  • Łupieżem można się zarazić – Oczywiście to mit, łupież to schorzenie skóry głowy, które nie jest zaraźliwe i ma związek z naturalnym mikrobiomem organizmu
  • Łupież powstaje z powodu braku higieny – Brak właściwej higieny może zwiększać ryzyko wystąpienia łupieżu poprzez stworzenie sprzyjających warunków do rozwoju grzybów, jednak brak higieny sam w sobie nie jest przyczyną łupieżu

 

5/5 - (1 vote)