Zaktualizowano: 20 września.2022 r.

EKG to podstawowe a jednocześnie stosunkowo tanie i proste badanie pozwalające na ocenę pracy Naszego serca. Badanie to jest złotym standardem w diagnostyce zawału serca, jak i wielu innych chorób układu sercowo-naczyniowego. Na czym polega badanie echokardiograficzne? Jakie są wskazania do badania? W jaki sposób wykonuje się badanie echokardiograficzne? Czy do badania trzeba się wcześniej przygotować? Jak interpretuje się wynik EKG? Czy badanie to wiąże się z ryzkiem wystąpienia powikłań? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.

badanie EKG

Czym jest elektrokardiografia (EKG)?

Elektrokardiografia to badanie znane w medycynie już od ponad 100 lat, aby lepiej zrozumieć istotę samego badania warto na samym początku przypomnieć kilka istotnych informacji na temat pracy Naszego serca. Stała, rytmiczna praca serca to tak naprawdę istota funkcjonowania Naszego ciała. Serce to pompa, składająca się z dwóch komór oraz dwóch przedsionków, krew zawierająca tlen wpada do lewego przedsionka, a następnie do lewej komory skąd jest rozprowadzana do wszystkich komórek organizmu, z kolei krew „uboga” w tlen dociera do prawego przedsionka i prawej komory a następnie do płuc gdzie zostaje wzbogacona w tlen. Komórki serca nazywamy kardiomiocytami, a zawał serca to nic innego jak śmierć owych kardiomiocytów. W ciągu każdej minuty przez ich błonę komórkową przenikają jony potasu, sodu i wapnia. Szybkość przechodzenia tych pierwiastków ze środka komórki na zewnątrz oraz z zewnątrz do środka komórki jest różna, co generuje wytwarzanie „mikroprądów”, czyli napięć elektrycznych. Choć energia elektryczna powstaje w komórkach serca, może swobodnie przechodzić na powierzchnię skóry, co zostaje zarejestrowane przez elektrody przykładane do ciała w określonych miejscach.

Badanie elektrokardiograficzne pozwala, więc za zarejestrowanie pracy serca oraz wykrycie wszelkich nieprawidłowych impulsów wytwarzanych w kardiomiocytach.

Aparaty rejestrujące sygnał przy pomocy elektrod to niewielkie, przenośne urządzenia, dzięki czemu badanie EKG można wykonać praktycznie w każdych warunkach, nie tylko w szpitalu czy też przychodzi, ale też w domu bądź karetce pogotowia.

Jakie są wskazania do wykonania badania EKG?

EKG to badanie wykorzystywane nie tylko przez kardiologów, ale również przez szereg innych specjalistów. Pacjentów, u których wykonuje się badanie elektrokardiograficzne można podzielić na trzy grupy:

  • Osoby z rozpoznaną chorobą układu sercowo-naczyniowego

Pacjenci z miażdżycą, chorobą niedokrwienną serca, zaburzeniami rytmu czy też wadami serca są pod stałą opieką kardiologa. Jednym z elementów oceny skuteczności leczenia jest regularne wykonywanie badania EKG. Dzięki temu lekarz porównując archiwalny i aktualny wynik może stwierdzić czy stosowane leki są skuteczne i przynoszą poprawę czy też pojawiają się nowe zmiany, co mogłoby sugerować progresję choroby. Jeśli wynik badania EKG nie jest przechowywany w historii choroby pamiętajmy, aby na wizytę kontrolną zabrać ze sobą poprzedni wynik badania EKG.

  • Osoby, u których lekarz podejrzewa chorobę układu sercowo-naczyniowego

Mamy tutaj na myśli przede wszystkim pacjentów z podejrzeniem zawału mięśnia sercowego. EKG wykonywane jest również u każdego pacjenta z podejrzeniem zaburzeń rytmu, choroby niedokrwiennej czy też wady serca.

  • Osoby bez chorób układu sercowo-naczyniowego, u których EKG wykonywane jest, jako badanie profilaktyczne.

EKG może być zlecone przez lekarza u osób przyjmujących leki mające niekorzystny wpływ na pracę serca (leki kardiotoksyczne), u pracowników w ramach badań okresowych czy też przed próbą wysiłkową w ramach kontroli pracy serca.

Jak wygląda badanie EKG?

Zanim opowiemy, co dzieje się w trakcie badania elektrokardiograficznego kilka słów o przygotowaniu do badania. EKG nie wymaga od Nas specjalnych przygotowań, warto jednak pamiętać o kilku kwestiach. Elektrody w trakcie badania są przykładane do klatki piersiowej, dlatego u pacjentów z bujnym owłosieniem zaleca się zgolenie włosów, aby nie utrudniać przewodzenia prądu z elektrod.

Pamiętajmy o kilku minutach odpoczynku, ponieważ intensywny wysiłek fizyczny przed samym badaniem wpłynie na jego wynik. Nie zaleca się również spożywania zimnych napojów na krótko przed badaniem.

Przejdźmy teraz do samego badania. Zostaniemy poproszeni przez lekarza, pielęgniarkę lub ratownika medycznego o rozebranie się do pasa, odsłonięcie kostek i nadgarstków oraz położenie się na wznak na kozetce z rękami ułożonymi wzdłuż ciała. Następnie na klatce piersiowej oraz na kończynach umieszczone zostaną elektrody, zwykle posmarowane specjalnym żelem, który ma za zadanie zmniejszyć opór elektryczny skóry. Elektrody przymocowywane są na krótko do skóry za pomocą klamer, gumowych pasków lub specjalnych przyssawek. Od elektrod z kolei odchodzą kable łączące je z urządzeniem zwanym elektrokardiografem.

Po umieszczeniu elektrod rozpoczyna się zapis pracy Naszego serca, w tym czasie staramy się leżeć nieruchomo, powstrzymujemy się od mówienia i swobodnie oddychamy. Całe badanie trwa kilka minut, jest zupełnie bezbolesne a jego wynikiem jest wydruk, na którym w formie graficznej przedstawiona jest praca serca.

Wróćmy jednak na moment do elektrod umieszczanych na ciele. Z pewnością nie jeden pacjent zadaje sobie pytania, dlaczego tyle kabli i dlaczego elektrody umieszcza się zawsze w określonych miejscach? Zacznijmy od ilości, do badania EKG wykorzystuje się łącznie 10 elektrod, 6 umieszczonych na klatce piersiowej oraz 4 umieszczone na kończynach. Aby móc zbadać cały cykl pracy serca elektrody muszą zostać umieszczone w ściśle określonych miejscach, te umieszczane na kończynach są oznaczone odpowiednimi kolorami:

  • czerwonym dla prawej górnej kończyny
  • żółtym dla lewej górnej kończyny
  • zielonym dla lewej dolnej kończyny
  • czarnym dla prawej dolnej kończyny

i są nazywane odprowadzeniami kończynowymi.

Elektrody umieszczane na klatce piersiowej to tak zwane odprowadzenia przedsercowe, umiejscowione w następujących miejscach: w czwartej przestrzeni międzyżebrowej przy prawej krawędzi mostka, w czwartej przestrzeni międzyżebrowej przy lewej krawędzi mostka, w piątej przestrzeni międzyżebrowej (3 elektrody, jedna w linii środkowo-obojczykowej, druga w linii pachowej przedniej i trzecia w linii pachowej środkowej) oraz pomiędzy czwartą a piątą przestrzenią międzyżebrową.

Taki rozkład elektrod pozwala na zebranie impulsów elektrycznych powstałych w trakcie skurczów przedsionków i komór serca oraz w trakcie repolaryzacji (tak nazywamy chwilowy ”odpoczynek” serca).

Warto również zaznaczyć, że nie ma przeciwwskazań do wykonywania badań EKG, nawet u pacjentów z rozrusznikiem serca. EKG nie jest również obarczone powikłaniami.

W jaki sposób należy zinterpretować zapis EKG?

Wynik badania EKG to wykres drukowany na papierze milimetrowym, dzięki temu lekarz może oszacować czas trwania poszczególnych etapów pracy serca i ocenić czy pracuje ono prawidłowo. Interpretacja zapisu EKG jest dość trudna i zawsze należy do lekarza zlecającego badanie. Postaramy się jednak w dużym uproszczeniu przedstawić, co takiego widać na z pozoru skomplikowanym wykresie.

Przede wszystkim musimy zaznaczyć, że wykres EKG składa się z powtarzających się części, jedna część to jeden cykl pracy serca. Na wykresie zaznaczona zostaje tak zwana linia izoelektryczna a więc prosta, pozioma linia, rejestrowana, gdy w sercu nie stwierdza się żadnej aktywności. Każda aktywność serca powoduje powstawanie odchyleń od linii podstawowej, odchylenia te nazywamy załamkami (dodatnimi, gdy linia wychyla się w górę i ujemnymi, gdy linia wychyla się w dół). Pomiędzy kolejnymi załamkami są fragmenty linii podstawowej, które nazywamy odcinkami. Z kolei łączny czas trwania odcinków wraz z sąsiadującymi z nimi załamkami nazywamy odstępami.

W celu ułatwienia opisu EKG i charakteryzowania poszczególnych odchyleń przyjęto międzynarodowe oznaczenia P,Q,R,S,T. W ten sposób możemy spotkać z opisem:

  • załamka P (powstaje w trakcie skurczu przedsionków i przepompowywania krwi do komór serca)
  • zespołu QRS – widzianego na wykresie, jako ostre odchylenie od linii podstawowej, to moment, w którym dochodzi do skurczu komór serca wypełnionych krwią
  • załamka T (jest on związany z momentem „odpoczynku” mięśni komór serca)

W zależności od rodzaju schorzenia lekarz może zauważyć wiele zmian w zapisie EKG. Najczęściej występujące, choć oczywiście nie jedyne odchylenia to: nieprawidłowy kształt załamka P, brak widocznego załamka P, wydłużony lub skrócony odcinek PQ, nieprawidłowy zespól QRS, obniżenie odcinka ST, zmiana kształtu załamka T, wydłużony lub skrócony odstęp QT. Każda z tych zmian jest związana z innym zaburzeniem pracy układu sercowo-naczyniowego, dlatego też ostateczna interpretacja wyniku EKG należy zawsze do lekarza kierującego. Po analizie zapisu zdecyduje on o dalszym postępowaniu i w razie konieczności zleceniu dodatkowych badań.

Na czym polega elektrokardiografia przezprzełykowa?

Powyżej omówiliśmy zasadę badania EKG oraz jego podstawową formę, jednak istnieją również modyfikacje standardowego badania elektrokardiograficznego, jedną z nich jest EKG przezprzełykowe. To badanie wykonywane jest zwykle u pacjentów z zaburzeniami rytmu oraz zaburzeniami ukrwienia mięśnia sercowego. W przypadku EKG przezprzełykowego wykorzystuje się fakt bliskiego położenia lewego przedsionka serca i przełyku, co pozwala na uzyskanie dokładniejszych wykresów pracy serca.

Różnica pomiędzy klasycznym badaniem EKG a badaniem przezprzełykowym związana jest przede wszystkim ze sposobem przeprowadzenia badania. EKG przezprzełykowe przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, ewentualnie w znieczuleniu ogólnym w przypadku małych dzieci.

Lekarz znieczula tylną ścianę gardła, najczęściej środkiem w aerozolu, a następnie wprowadza do jamy ustnej pacjenta cienką elektrodę, prosząc o jej połknięcie. Elektroda zostaje delikatnie wsunięta na głębokość około 30 cm, do przełyku. Następnie zostaje połączona z aparatem elektrokardiograficznym, co pozwala na rejestrację zapisu EKG. Badanie to jest zupełnie bezbolesne.

W niektórych sytuacjach kardiolog może zadecydować o dodatkowej stymulacji serca podczas badania przezprzełykowego, może to spowodować uczucie bólu i pieczenia w przełyku, jednak objawy te są krótkotrwałe i szybko mijają.

Z uwagi na zastosowane znieczulenie zaleca się powstrzymywanie od jedzenia i picia do czasu ustąpienia znieczulenia. EKG przezprzełykowe to badanie bezpieczne, jedyną komplikacją może być odruch wymiotny podczas wprowadzania elektrody do przełyku.

Na czym polega EKG metodą Holtera?

Standardowe badanie EKG pozwala na kilkuminutową rejestrację pracy Naszego serca. Niekiedy nie jest to jednak wystarczający czas do wychwycenia zaburzeń rytmu czy też innych nieprawidłowości, dlatego też w uzasadnionych przypadkach możemy zostać skierowani na 24 godzinne badanie EKG metodą Holtera.

Badanie to jest zupełnie bezbolesne i nieinwazyjne, a jedyna różnica pomiędzy standardowym badaniem EKG polega na długości rejestrowanej pracy serca, w przypadku metody Holtera przez kolejne 24 godziny urządzenie rejestruje pracę serca, zarówno w warunkach spoczynku jak i codziennej aktywności.

24 godzinny zapis EKG jest wykorzystywany w diagnostyce zaburzeń rytmu, ocenie skuteczności leczenia antyarytmicznego, ocenie czynności sztucznego rozrusznika oraz w ocenie niedokrwienia mięśnia sercowego.

A jak badanie to wygląda w praktyce? Na klatce piersiowej pacjenta po uprzednim wygoleniu włosów i odtłuszczeniu skory umieszcza się elektrody, które zostają połączone odpowiednio oznakowanymi kablami z niewielkim urządzeniem rejestrującym pracę serca. Urządzenie to najczęściej przypina się do paska, aby umożliwić swobodne poruszanie się. Po założeniu aparatu wracamy do swoich codziennych czynności i przez kolejne 24 godziny prowadzimy rejestrację pracy serca.

Przez cały okres badania powinniśmy zwracać uwagę na wszelkie niepokojące objawy ze strony serca i w razie ich wystąpienia nacisnąć odpowiedni przycisk na aparacie (najczęściej oznaczony, jako EVENT) oraz w dzienniczku zapisać godzinę zdarzenia.

Pamiętajmy, że w trakcie rejestracji obowiązuje zakaz brania kąpieli oraz prysznica a także używania koców i poduszek elektrycznych.

Po zakończeniu rejestracji elektrody zostają zdjęte a zapisz urządzenia przeanalizowany przez lekarza.

5/5 - (3 votes)

Więcej artykułów i porad:

badanie KoronarografiaKoronarografia – jak wygląda, kiedy wykonać badanie, wskazania, przeciwwskazania, powikłania badanie sercaCewnikowanie serca – opis badania, wskazania, przygotowanie, przeciwwskazania, powikłania serce badanieEchokardiografia (echo) serca – wskazania, przeciwwskazania, przebieg badania, przygotowanie, interpretacja wyników Ciśnienie tętnicze krwiCiśnienie tętnicze krwi – definicja, prawidłowe wartości, interpretacja wyniku Próba wysiłkowaPróba wysiłkowa – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja wyniku, powikłania Czym jest scyntygrafia serca i naczyń?Scyntygrafia serca i naczyń – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja wyniku, powikłania Default ThumbnailBadanie per rectum – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja, powikłania