Cewnikowanie serca – opis badania, wskazania, przygotowanie, przeciwwskazania, powikłania

Zaktualizowano: 24 października.2022 r.

Cewnikowanie serca to jedno z badań kardiologicznych oceniających kondycję serca. Badanie to pozwala na ocenę ciśnienia w jamach serca oraz określenie wysycenia krwi tlenem. Kiedy wykonuje się to badania? Jak wygląda zabieg cewnikowania serca? W jaki sposób przygotować się do badania? Jakie są przeciwwskazania do wykonania badania? Jak postępować po zabiegu cewnikowania serca? Sprawdź w poniższym artykule.

Cewnikowanie serca – co to za badanie?

Cewnikowanie serca to inwazyjne badanie diagnostyczne polegające na przez skórnym nakłuciu żyły lub tętnicy i wprowadzeniu cewnika, który pod kontrolą rentgenowską przesuwany jest do jam serca i dużych naczyń znajdujących się w jego obrębie.

Cewnikowanie serca pozwala Nam na bezpośredni pomiar ciśnienia, jakie panuje w różnych jamach serca oraz sprawdzenie, jakie jest wysycenie krwi tlenem. Z uwagi na to, iż cewnikowanie serca należy do badań inwazyjnych coraz częściej zastępowane jest przez echo serca. Jednak w wielu przypadkach wciąż cewnikowanie okazuje się bardzo cennym badaniem dostarczającym informacji o stanie Naszego serca i dużych naczyń zaopatrujących serce w krew.

Jedną z takich informacji może być wielkość frakcji wyrzutowej a więc objętość krwi, która w trakcie skurczu jest „wyrzucana” do aorty (głównej tętnicy wyprowadzającej krew z serca). Dzięki cewnikowaniu można również określić, jaka objętość krwi znajduje się w sercu przed skurczem a jak zostaje po skurczu. Wszystkie te informacje są istotne w diagnostyce wad serca, w tym wad zastawek.

Cewnikowanie serca – wskazania do wykonania badania

W jakich więc sytuacjach badanie to może okazać się pomocne?:

• Wątpliwości diagnostyczne w przypadku niektórych wad wrodzonych serca
• Określenie stopnia zaawansowania wady serca
• Kwalifikacja do zabiegu kardiologicznego lub operacji kardiochirurgicznej
• Kwalifikacja do przeszczepu serca
• Diagnostyka tętniczego nadciśnienia płucnego
• Określenie stopnia niewydolności serca
• Kontrola dotychczas stosowanego leczenia kardiologicznego

O tym czy wykonać badanie i kiedy decyduje lekarz po wzięciu pod uwagę wszystkich przeciwwskazań oraz możliwych powikłań. Cewnikowanie serca należy do badań inwazyjnych, wykonywanych w specjalistycznych szpitalach posiadających pracownię hemodynamiczną.

Cewnikowanie serca – jak przygotować się do badania?

Jak już wiemy cewnikowanie serca to inwazyjny zabieg, dlatego przed jego wykonaniem lekarz przeprowadza dokładny wywiad oraz zleca dodatkowe badania.

Ważne! – W trakcie rozmowy z lekarzem poinformujmy go o ewentualnym uczuleniu na środek kontrastowy, ciąży, skłonności do krwawień oraz o wszystkich stosowanych lekach.

EKG, RTG klatki piersiowej oraz badanie echokardiograficzne to badania zlecane przez specjalistę przed zabiegiem cewnikowania. Badania te pozwalają na wstępną ocenę kardiologiczną, sprawdzenie położenia serca i wychwycenie ewentualnych nieprawidłowości, które mogą mieć znaczenie podczas cewnikowania serca.

Zaleca się również, aby przed badaniem odwiedzić stomatologa i skontrolować stan swojego uzębienia w celu wyleczenia ewentualnych ubytków. Dla wielu osób zalecenie to może wydać się dziwne. Jednak pamiętajmy, że chore zęby mogą stać się źródłem wielu infekcji, w tym zapalenia wsierdzia stąd konieczność ograniczenia ryzyka ewentualnych powikłań.

Przed samym zabiegiem zostaniemy poproszeni o wygolenie okolic pachwin oraz otrzymamy środek znieczulający i uspokajający. Jeśli pacjentem jest małe dziecko badanie zostanie wykonane w znieczuleniu ogólnym.

Warto również skonsultować się wcześniej z lekarzem, jeśli przyjmujemy leki antykoagulacyjne lub metforminę. Leki antykoagulacyjne powinny zostać odstawione 2 dni przed planowanym zabiegiem a wskaźnik INR powinien wynosić mniej niż 1,5. Jeśli istnieje duże ryzyko powstania zakrzepu lekarz może zmienić leki antykoagulacyjny na heparynę. Podobna sytuacja dotyczy pacjentów chorujących na cukrzycę, przed zabiegiem lekarz może zalecić zmianę leczenia, z metforminy na insulinę.

Cewnikowanie serca – jak wygląda badanie?

Zabieg cewnikowania serca przeprowadzany jest w Pracowni Hemodynamicznej. Pacjent jest całkowicie rozebrany, leży na wznak na specjalnym stole, przykryty prześcieradłem chirurgicznym. Przed przystąpieniem do samego zabiegu miejsce nakłucia jest dezynfekowane i znieczulanie miejscowo za pomocą lignocainy. Najczęściej wkłucia dokonuje się w okolicy uda, rzadziej jest to dół łokciowy.

W zależności od tego czy cewnikowana jest lewa czy też prawa część serca lekarz nakłuwa naczynie tętnicze lub żylne (krew tętnicza znajduje się w lewej części serca, a krew żylna w prawej części serca). Do naczynia wprowadzany jest następnie specjalny rodzaj wenflonu nazywany „koszulką” żylną lub tętniczą i cewnik, którym wykonuje się badanie.

Cewnik jest następnie przesuwany przez naczynie krwionośne do jam serca i wychodzących z serca dużych naczyń (aorty lub tętnicy płucnej). Dotarcie do serca i dużych naczyń umożliwia pomiar ciśnienia i wysycenia krwi tlenem. Przez cały czas trwania zabiegu ruchy cewnika w naczyniach i sercu są kontrolowane przy pomocy promieni rentgenowskich. Dzięki temu lekarz ma stałą kontrolę nad zabiegiem i może wychwycić wszelkie komplikacje.

Pod koniec zabiegu podawany jest również środek kontrastowy, co pacjenci odczuwają, jako uderzenie ciepła, rozchodzące się po całym ciele.

Po zakończeniu badania cewnik i koszulka naczyniowa zostają usunięte, a miejsce wkłucia zabezpieczone opatrunkiem uciskowym, który po kilku do kilkunastu godzin zostaje usunięty.

Ważne! – W trakcie badania zgłaszajmy lekarzowi wszelkie nagłe dolegliwości a więc: ból w klatce piersiowej czy też duszność.

Jak postępować po badaniu?

Cewnikowanie serca to inwazyjne badanie, dlatego po zabiegu pacjent odwożony jest na oddział szpitalny gdzie, przez co najmniej kilkanaście godzin powinien pozostać w pozycji leżącej. Przez ten czas powstrzymajmy się od posiłków, wskazane jest jedynie przyjmowanie płynów.

Wynik badania zostanie Nam przekazany w formie opisowej, niekiedy z dołączonymi kliszami rentgenowskimi lub filmem. W zależności od wyniku lekarz zadecyduje o dalszym postępowaniu. To jak długo pozostaniemy w szpitalu jest ściśle powiązane z przyczyną wykonywania badania cewnikowania serca.

Cewnikowanie serca – przeciwwskazania

Wiemy już, kiedy wykonywane jest badanie cewnikowania serca, pozostaje jednak pytanie, kiedy zabieg ten jest przeciwwskazany. Do względnych przeciwwskazań należą:

• Zaawansowana niewydolność nerek i wątroby
• Ciężka skaza krwotoczna
• Przebyty niedawno udar mózgu (do 3 miesięcy)
• Nadczynność tarczycy
• Niedokrwistość
• Uczulenie na środki radiologiczne
• Ciężkie zaburzenia elektrolitowe
• Zaawansowana miażdżyca
• Zapalenie wsierdzia

Może się zdarzyć, że lekarz pomimo istnienia powyższych przeciwwskazań zdecyduje o konieczności wykonania zabiegu, dzieje się tak, gdy korzyści wynikające z zabiegu znacznie przewyższają ryzyko związane z istnieniem innych schorzeń. Dlatego też mówimy o przeciwwskazaniach względnych, to znaczy zależnych od sytuacji i decyzji lekarza.

Cewnikowanie serca – powikłania

Jak każde inwazyjne badanie tak i cewnikowanie serca może wiązań się z pewnymi powikłaniami:

• Drobny krwiak w miejscu wkłucia – to najczęstsze i niegroźne powikłanie.
• Reakcja alergiczna na środek cieniujący – pacjenci otrzymujący go po raz pierwszy mogą nie wiedzieć o uczuleniu. Odczyn alergiczny może mieć postać zmian skórnych, nudności, wymiotów, bólu głowy lub dreszczy.
• Bardzo rzadko zdarzające się powikłania to – przebicie mięśnia sercowego przez cewnik, uszkodzenie ściany naczynia, zawał serca i zakażenie

Marta Zacharczuk

Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.

Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.

Więcej artykułów i porad:

Koronarografia – jak wygląda, kiedy wykonać badanie, wskazania, przeciwwskazania, powikłania Echokardiografia (echo) serca – wskazania, przeciwwskazania, przebieg badania, przygotowanie, interpretacja wyników Elektrokardiogram (EKG) – wskazania, opis badania, przygotowanie, interpretacja wyników, powikłania Ciśnienie tętnicze krwi – definicja, prawidłowe wartości, interpretacja wyniku Próba wysiłkowa – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja wyniku, powikłania Scyntygrafia serca i naczyń – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja wyniku, powikłania Badanie per rectum – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja, powikłania