Zaktualizowano: 24 października.2022 r.
Adenowirusy są przyczyną wielu różnych infekcji, przede wszystkim dotyczących układu oddechowego oraz pokarmowego. Chorują głównie dzieci, ale nie tylko. Jakie są objawy infekcji adenowirusami? Jak diagnozuje się infekcję? Jak postępować w przypadku zakażenia adenowirusem? Jak uchronić się przed infekcją? Sprawdź w poniższym artykule.
Czym są adenowirusy?
Adenowirusy to wirusy odkryte w 1953 roku w tkance migdałków nazywanej inaczej tkanką adenoidalną, stąd wywodzi się nazwa adenowirusy. Wirusy te mają wielkość około 80 nm, a ich materiał genetyczny zbudowany jest z dwuniciowego DNA. Wśród adenowirusów możemy wyodrębnić 51 różnych serotypów (czyli odmian różniących się pomiędzy sobą budową), jednak tylko jedna trzecia z nich jest niebezpieczna dla człowieka i może prowadzić do rozwoju choroby.
Adenowirusy są odporne na działanie czynników środowiskowych, dlatego zakażenia, które wywołują są powszechne i występują na całym świecie. Najczęściej infekcje wywołane tym typem wirusa stwierdza się u dzieci pomiędzy 6 miesiącem a 5 rokiem życia. Dowodem na przebycie infekcji adenowirusowej w dzieciństwie jest obecność swoistych przeciwciał przeciwko różnym serotypom u osób dorosłych. Co ważne przebycie infekcji daje Nam odporność na konkretny serotyp adenowirusa a nie na wszystkie istniejące odmiany.
W przypadku infekcji układu oddechowego stwierdza się pewną sezonowość – infekcje te występują najczęściej zimą, wiosną i na początku lata.
W jaki sposób dochodzi do zarażenia adenowirusami?
Adenowirusy mogą zaatakować Nasz organizm różnymi drogami, przede wszystkim jest to:
- Droga kropelkowa – podczas rozmowy, kaszlu czy kichania można zarazić się adenowirusem od chorego, razem ze śliną wydala on wirusy
- Droga fekalno – oralna – zarażenie wirusem związane jest w tym przypadku z nieprzestrzeganiem zasad higieny, np. w wyniku nieumycia rąk po wyjściu z toalety, spożywania zanieczyszczonej wody czy też skażonych pokarmów
Rozprzestrzenianiu się infekcji adenowirusowej sprzyjają duże skupiska ludzkie, łatwo, więc o zarażenie w szkołach, przedszkolach czy szpitalach.
Infekcje spowodowane adenowirusem mają zwykle łagodny, czasami nawet bezobjawowy przebieg. To, jakie będzie nasilenie objawów zależy od wieku osoby chorej oraz od tego, jaki serotyp spowodował infekcję. Okres wylęgania infekcji to zwykle od 2 do 14 dni, po tym czasie pojawiają się objawy.
Adenowirusy – infekcje układu oddechowego
Infekcje układu oddechowego spowodowane adenowirusami mają najczęściej postać ostrego zapalenia górnych dróg oddechowych, któremu towarzyszy:
- Gorączka
- Zapalenie gardła (ból, zaczerwienienie)
- Nieżyt błony śluzowej nosa (czyli katar)
Ale to nie jedyny forma infekcji, jaką możemy spotkać. Adenowirusy mogą powodować również:
- Zespół chorobowy objawiający się gorączką, powiększeniem węzłów chłonnych, zapaleniem gardła, nieżytem błony śluzowej nosa oraz co charakterystyczne nieropnym zapalenie spojówek (najpierw jednostronne z czasem obustronne zapalenie spojówek). Bardzo często choroba ta występuje u dzieci w postaci epidemii, np. na basenie. Szybkie poradzenie sobie z infekcją chroni przed wtórnym, bakteryjnym zapaleniem spojówek.
- Zespół pseudokrztuścowy – objawiający się napadami kaszlu
- Zapalenie oskrzeli i płuc – często u niemowląt i małych dzieci
- Ostry zespól oddechowy przebiegający z wysoką gorączką, dreszczami, bólem głowy, bólem mięśni, powiększeniem węzłów chłonnych, suchym kaszlem, zapaleniem gardła, zapaleniem krtani, zapaleniem oskrzeli, zapaleniem płuc
Adenowirusy – zapalenie spojówek i rogówki
Adenowirusy to również jedna z głównych przyczyn zapalenia spojówki i rogówki. Infekcja ujawnia się po 8 – 10 dniach powodując obrzęk powiek, światłowstręt, łzawienie i bolesność gałki ocznej. Korzystanie z kąpielisk, basenów, używanie wspólnych ręczników, noszenie szkieł kontaktowych to możliwe potencjalne źródła zarażenia się wirusem.
Adenowirusy – zakażenia układu pokarmowego
Kolejnym typem infekcji spowodowanej przez adenowirusy mogą być schorzenia dotyczące układu pokarmowego. Najczęściej jest to zapalenie żołądka i jelit, któremu towarzyszy:
- Biegunka
- Ból brzucha
- Nudności
- Wymioty
- Ból głowy
- Gorączka
Co ciekawe często można stwierdzić bezobjawowe nosicielstwo wirusów w przewodzie pokarmowym.
Adenowirusy – jakie jeszcze infekcje mogą powodować?
Infekcje dotyczące układu oddechowego i pokarmowego oraz zapalenie spojówek to najczęstsze schorzenia wywołane przez adenowirusy. Warto jednak pamiętać, że wirusy te mogą powodować również poważniejsze dolegliwości, do których zaliczamy:
- Krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego – Występuje głównie u dzieci w wieku od 6 do 15 lat. Objawia się krwiomoczem, któremu nie towarzyszy gorączka, obecność bakterii w moczu czy też zaburzenia pracy nerek
- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
- Zapalenie mięśnia sercowego
- Zapalenie nerek
- Zapalenie wątroby
Adenowirusy – jak zdiagnozować infekcję?
Infekcje adenowirusami mogą przebiegać zupełnie bezobjawowo, bądź też objawy mogą przypominać klasyczne przeziębienie stąd często nie wybieramy się do lekarza przy podejrzeniu infekcji, a jedynie walczymy chorobą domowymi środkami. Może się jednak okazać, że sprawdzone metody Naszych mam nie przyniosą rezultatu i konieczna będzie wizyta u lekarza. W takim przypadku lekarz po dokładnym badaniu i przeprowadzeniu wywiadu może zlecić szczegółową diagnostykę. Jest to bardzo ważny element, ponieważ pochopne podanie antybiotyku w przypadku infekcji wirusowej nie przyniesie efektu a jedynie może spowodować skutki uboczne antybiotykoterapii i przyczynić się do rozwoju lekooporności.
Jakimi więc dysponujemy metodami w diagnostyce infekcji adenowirusami? Mamy do dyspozycji badania laboratoryjne takie jak:
- Badanie laboratoryjne metodami biologii molekularnej (PCR) wykrywające materiał genetyczny wirusa – Badanie to może polegać na samym stwierdzeniu obecności wirusa bądź na dokładnym określeniu ile kopii danego wirusa znajduje się w materiale biologicznym. Ilościowe określenie liczby kopii wirusa w odstępach czasowych jest bardzo przydatne u osób otrzymujących leczenie przeciwwirusowe, szczególnie, gdy są to osoby z obniżoną odpornością. Dzięki temu możemy stwierdzić czy liczba kopii wirusa zmniejsza się – a więc leczenie jest skuteczne, czy też zwiększa się – leczenie jest nieskuteczne. Materiał genetyczny wirusa możemy wykrywać w rożnych materiałach biologicznych: krwi, moczu, wymazach z gardła, kale – wszystko zależy od tego, z jaką infekcją mamy do czynienia.
- Badania serologiczne – Są to badania dużo szybsze i tańsze niż metody genetyczne, jednak zdecydowanie mniej czułe. W badaniach serologicznych wykrywa się swoiste przeciwciała przeciwko adenowirusom, świadczące o kontakcie z wirusem.
Adenowirusy – leczenie
Jak już wiemy w leczeniu infekcji adenowirusami, tak jak w przypadku każdej infekcji wirusowej nie stosujemy antybiotyków, te działają tylko na bakterie. Nie ma również specjalistycznych leków, które możemy wykorzystać w leczeniu infekcji, które zwykle przebiegają dość łagodnie i ulegają samowyleczeniu. W związku z tym infekcje wywołane adenowirusami leczy się w sposób objawowy. Co to dokładnie oznacza? Jeśli mamy do czynienia z infekcją układu oddechowego można zastosować leki rozszerzające oskrzela bądź podać tlen, co ułatwi oddychanie. Z kolei w przypadku schorzeń układu pokarmowego leczenie objawowe będzie polegać na uzupełnianiu niedoboru płynów i podawaniu elektrolitów.
Rodzice powinni również pamiętać, aby dzieciom do ukończenia 12 roku życia, bezwzględnie, nie podawać aspiryny, ponieważ może to doprowadzić do rozwoju zespołu Reye’a.
Adenowirusy – czy można się uch ustrzec?
Możemy eliminować ryzyko infekcji poprzez przestrzeganie zasad higieny, jednak nie możemy całkowicie pozbyć się adenowirusów z Naszego otoczenia. Warto wiedzieć, że jak do tej pory nie opracowano skutecznej szczepionki, która chroniłaby Nas przez infekcjami. Warto, więc zadbać o aktywność fizyczną i zdrową dietę, aby naturalnie wspomóc układ odpornościowy w walce z drobnoustrojami.
Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.
Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.
Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.
