Zaktualizowano: 24 października.2022 r.

Echokardiografia popularnie zwana echo serca to nieinwazyjne badanie, wykorzystujące zjawisko ultradźwięków, pozwalające na ocenę budowy i wielkości Naszego serca. Badanie to jest pomocne w diagnostyce chorób kardiologicznych, czy też przy podejrzeniu wady serca. Jak dokładnie wygląda badanie? W jaki sposób przygotować się do badania echokardiograficznego? Czy badanie to zawsze wykonywane jest w taki sam sposób? Odpowiedzi na te inne pytania znajdziesz w Naszym artykule.

serce badanie

Echo serca – co to za badanie?

Echokardiografia serca to obok badania EKG najczęściej wykonywana procedura w diagnostyce schorzeń kardiologicznych. Przyczyną popularności tego badania jest z pewnością jego duża dostępność oraz możliwość uzyskania bardzo wielu informacji o kondycji Naszego serca w krótkim czasie.

U podstaw badania leży zjawisko ultradźwięków, o którym po raz pierwszy w kardiologii usłyszeliśmy już w 1953 roku. Generowanie fal ultradźwiękowych ma z kolei związek ze zjawiskiem piezoelektrycznym.  Na czym to polega? Kryształ o właściwościach piezoelektrycznych (znajdujący się w głowicy aparatu, którą przykłada się do ciała) pod wpływem energii elektrycznej ulega odkształceniu, przez co generowana jest fala ultradźwiękowe (o częstotliwości 1,5-10 MHz) biegnąca w głąb tkanek ze średnią prędkością 1500 metrów na sekundę. Wytworzona fala dźwiękowa natrafiając na obszary o różnej gęstości ulega załamaniom i odbiciom, po których natrafia ponownie na kryształ piezoelektryczny, ten z kolei przekształca energię fali dźwiękowej na energię elektryczną, co rejestrowane jest przez komputer, a ostatecznie odpowiada za powstanie na ekranie charakterystycznego obrazu.

W badaniu echokardiograficznym serca możemy dokładnie ocenić struktury anatomiczne serca, ruch mięśnia sercowego i zastawek wewnątrzsercowych oraz przepływ krwi w obrębie przedsionków i komór serca, aorty, żyły głównej, tętnicy i żyły płucnej oraz w obrębie naczyń wieńcowych.

Przez ostatnie lata aparaty i jednocześnie oprogramowanie umożliwiające analizę są stale doskonalone, dzięki temu zakres informacji, jakie można uzyskać podczas badania echokardiograficznego jest coraz większy.

Początkowo stosowana była echokardiografia jednowymiarowa, która umożliwiała uzyskanie przekroju serca tylko w jednej płaszczyźnie. Nowoczesne aparaty wykorzystują z kolei technikę dwuwymiarową. Oznacza to, że serce można obejrzeć w dwóch płaszczyznach. Ponadto podczas badania lekarz obserwuje serce nie tylko w czasie jego pracy, ale również po zatrzymaniu obrazu na ekranie monitora w dowolnym momencie pracy serca. Zatrzymanie obrazu pozwala na ocenę wielkości komór i przedsionków oraz pomiar grubości ściany serca. Nowoczesne aparaty oceniają również kurczliwość mięśnia oraz objętość krwi wyrzucanej podczas skurczu z lewej komory.

Dokładna analiza przepływu krwi w sercu oraz naczyniach krwionośnych możliwa jest z kolei w przypadku zastosowania echokardiografii dopplerowskiej. Informacje uzyskane w tym typie echokardiografii umożliwiają lekarzowi ocenę obecności ewentualnych przecieków wewnątrzsercowych oraz stopień zwężenia zastawek sercowych.

Aparaty używane obecnie w diagnostyce zwykle łączą w sobie wszystkie trzy metody obrazowania, a więc umożliwiają zarówno obrazowanie w technice jedno i dwuwymiarowej oraz analizę dopplerowską.

Echo serca – wskazania do wykonania badania

Echo serca to popularne badanie wykorzystywane przez kardiologów do diagnostyki chorób serca, jak i monitorowania efektów leczenia schorzeń kardiologicznych. Wskazaniem do wykonania badania są:

  • Choroba niedokrwienna serca (zarówno leczona choroba wieńcowa jak i przebyty zawał mięśnia sercowego)
  • Podejrzenie wrodzonych oraz nabytych wad serca
  • Zapalenie mięśnia sercowego
  • Bakteryjne zapalenie wsierdzia
  • Kardiomiopatie (choroby mięśnia sercowego)
  • Nadciśnienie tętnicze, trudne do leczenia lub powikłane
  • Choroba zakrzepowo-zatorowa
  • Zaburzenia rytmu serca
  • Choroby osierdzia
  • Choroby dużych naczyń zlokalizowanych w okolicy serca
  • Choroby sercowo-płucne
  • Zaburzenia czynnościowe i anatomiczne serca płodu
  • Urazy serca
  • Nowotwory serca
  • Nawracające omdlenia
  • Powikłania po leczeniu lekami kardiotoksycznymi
  • Obecność patologicznych szmerów nad sercem
  • Planowana operacja kardiochirurgiczna

Echo serca – jak wygląda badanie echokardiograficzne

W zależności od postawionego rozpoznania przebieg badania echokardiograficznego może być różny, wyróżniamy trzy metody badań:

  • Echokardiografię przezklatkową
  • Echokardiografię przezprzełykową
  • Echokardiografię śródoperacyjną

Najczęściej wykonywanym badaniem jest echokardiografia przezklatkowa. Przed badaniem zostaniemy poproszeni o rozebranie się od pasa w górę (kobiety zostaną poproszone o zdjęcie stanika) i położenie na łóżku w pozycji na wznak lub na lewym boku z nieznacznie uniesioną górną połową ciała. Następnie lekarz pokryje skórę w okolicy serca specjalnym żelem (pozwala to na usunięcie powietrza z przestrzeni pomiędzy skórą a powierzchnią głowicy, które mogłoby spowodować rozproszenie fali ultradźwiękowej) i przyłoży głowicę echokardiograficzną do ciała w kilku określonych miejscach – koniuszek serca, lewa lub prawa okolica przymostkowa, dołek podsercowy, dołek jarzmowy, okolica przykręgosłupowa, okolica pod i nad-obojczykowa. Wybór miejsca zależy od tego na obrazowaniu, której struktury najbardziej zależy lekarzowi wykonującemu badanie. Uzyskany na ekranie monitora obraz jest następnie analizowany przez lekarza, który ocenia strukturę serca i przepływ krwi. Gdy istnieje konieczność dokładnego zobrazowania serca lekarz może zdecydować o podaniu pacjentowi dożylnie środka cieniującego (kontrastu).

W przypadku echokardiografii przezprzełykowej wykorzystuje się specjalną sondę, która wprowadzana jest do przełyku na głębokość, która odpowiada położeniu serca. Dzięki małej odległości pomiędzy sondą a sercem możliwe jest uzyskanie obrazu o znacznie większej rozdzielczości w porównaniu do klasycznego badania echo serca. Przed wprowadzeniem sondy podaje się pacjentowi środki znieczulające w aerozolu, aby znieczulić gardło i zapobiec odruchowi wymiotnemu. U dzieci stosuje się leki usypiające a nawet znieczulenie ogólne, co ma związek z trudnością w utrzymaniu „dobrej współpracy” z maluchem w trakcie badania.

Ostatnim, rzadko wykorzystywanym, typem echokardiografii jest echo serca śródoperacyjne. W tym przypadku stosuje się zminiaturyzowane urządzenia, które mogą okazać się pomocne podczas trudnych zabiegów kardiochirurgicznych.

Echo serca – jak przygotować się do badania?

Echokardiografia przezklatkowa, czyli najbardziej popularna metoda badania, nie wymaga od Nas specjalnego przygotowania. Zaleca się, aby echo serca było badaniem kolejnym po EKG i RTG klatki piersiowej, jako kontynuacja diagnostyki. Warto, więc zabrać ze sobą wyniki badań, co może ułatwić interpretację uzyskanego obrazu podczas badania echokardiograficznego.

W przypadku badania metodą przezprzełykową konieczne jest powstrzymanie się przynajmniej przez 6 godzin od jedzenia i picia, badanie to zwykle wykonywane jest w godzinach porannych, na czczo. Osoby noszące protezy zębowe zostaną poproszone o ich usunięcie na czas zabiegu.

Pamiętajmy również, aby zgłosić lekarzowi wykonującemu badanie, jakie aktualnie przyjmujemy leki, a w przypadku badania przezprzełykowego czy nie chorujemy na schorzenia układu pokarmowego, np. chorobę refleksową.

Echo serca – przeciwwskazania do badania

Zasadniczo nie ma przeciwwskazań do wykonania badania metodą tradycyjną, przezklatkową. Echo serca to badanie, które może wykonane u każdego, zarówno małego dziecka jak i starszego człowieka, a nawet u kobiet ciężarnych. Jedynym ograniczeniem może być brak możliwości przyłożenia głowicy do ciała, np. w przypadku osób z opatrunkiem gipsowym.

Inaczej sprawa wygląda w przypadku echokardiografii przezprzełykowej, w tym przypadku przeciwwskazaniami do wykonania zabiegu są:

  • Oparzenia przełyku (zarówno termiczne jak i chemiczne)
  • Pęknięcie przełyku
  • Żylaki przełyku
  • Ograniczona ruchomość odcinka szyjnego kręgosłupa

W opisanych powyżej sytuacjach pozostaje wykonanie echokardiografii tradycyjną metodą.

Echo serca – interpretacja wyników

Wynik badania echo serca stanowią zdjęcia bądź nagranie wraz z opisem. Wynik ten w zależności od ośrodka, w którym wykonujemy badanie możemy otrzymać na piśmie bądź płycie lub innym nośniku danych.

Prawidłowy wynik badania to taki, w którym lekarz nie dostrzega zmian w strukturze anatomicznej serca, zaburzeń w przepływie krwi w sercu i naczyniach krwionośnych. Jednym z parametrów, który podawany jest w wartościach liczbowych to frakcja wyrzutowa serca (EF). Parametr ten określa, jaki procent krwi jest wypompowywany z serca podczas jednego skurczu, prawidłowo jest to 60-65% objętości końcowo rozkurczowej. Wynik poniżej 60% może świadczyć o:

  • Niewydolności serca
  • Zawale serca
  • Nadciśnieniu tętniczym
  • Nieprawidłowej pracy zastawek serca

W zależności od wyniku echokardiografii możemy zostać skierowani na dalszą diagnostykę lub zakwalifikowani do odpowiedniego leczenia.

Badanie echokardiograficzne można wykonać również odpłatnie, jego koszt waha się w graniach 100-150 zł, warto przed wyborem ośrodka sprawdzić czy dana placówka posiada akredytację Sekcji Echokardiografii Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Zapewnia to wysoki poziom świadczonych usług oraz duże doświadczenie lekarzy wykonujących badanie.

Echo serca płodu

Konieczność wykonania badania echokardiograficznego u nienarodzonego dziecka może budzić obawy rodziców. Nie należy jednak bać się wykonywania tego badania u kobiet w ciąży. Echo serca płodu to nieinwazyjne, bezpieczne badanie wykonywane w przypadku podejrzenia zaburzeń pracy serca dziecka oraz u kobiet z podwyższonym ryzykiem urodzenia dziecka z wadą serca. Ważne, aby badanie to wykonywane było przez doświadczonego lekarza, najlepiej specjalizującego się w tym typie badań.

Echo serca płodu wykonuje się zwykle pomiędzy 22 a 24 tygodniem ciąży, choć jeśli istnieje taka konieczność można wykonać je na wcześniejszym lub późniejszym etapie ciąży.

Wczesna diagnostyka wszelkich nieprawidłowości w funkcjonowaniu serca malucha pozwala na opracowanie planu jego leczenia, często jeszcze w łonie mamy.

Wskazanie do wykonania badania echa serca płodu są:

  • Wrodzone wady serca u rodziców bądź w najbliższej rodzinie
  • Nieprawidłowy wynik przesiewowego badania USG w I trymestrze ciąży
  • Podejrzenie nieprawidłowości w funkcjonowaniu serca w badaniu USG
  • Ciąża mnoga
  • Zahamowanie rozwoju wewnątrzmacicznego
  • Nieprawidłowy kariotyp płodu

Ponadto badanie to zalecane jest u kobiet ciężarnych chorujących na:

  • Cukrzycę
  • Fenyloketonurię
  • Choroby tkanki łącznej
  • Padaczkę
  • Trądzik leczony lekami przeciwtrądzikowymi
  • Choroby autoimmunologiczne
  • Infekcje obarczone dużym ryzykiem położniczym, takich jak np. różyczka

Przebieg takiego badania nie różni się zasadniczo od klasycznego USG położniczego przeprowadzanego rutynowo w trakcie ciąży. Podczas badania lekarz koncentruje się jednak na serduszku malucha i jego funkcjonowaniu. Badanie to we wskazanych przypadkach jest refundowane przez NFZ, możne je również wykonać odpłatnie, a jego koszt wynosi około 350-400 zł.

5/5 - (2 votes)

Więcej artykułów i porad:

badanie KoronarografiaKoronarografia – jak wygląda, kiedy wykonać badanie, wskazania, przeciwwskazania, powikłania badanie sercaCewnikowanie serca – opis badania, wskazania, przygotowanie, przeciwwskazania, powikłania badanie EKGElektrokardiogram (EKG) – wskazania, opis badania, przygotowanie, interpretacja wyników, powikłania Ciśnienie tętnicze krwiCiśnienie tętnicze krwi – definicja, prawidłowe wartości, interpretacja wyniku Próba wysiłkowaPróba wysiłkowa – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja wyniku, powikłania Czym jest scyntygrafia serca i naczyń?Scyntygrafia serca i naczyń – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja wyniku, powikłania Default ThumbnailBadanie per rectum – przebieg badania, wskazania, przeciwwskazania, interpretacja, powikłania