Aldosteron- opis badania, wskazania, normy, interpretacja wyniku, cena

Zaktualizowano: 20 września.2022 r.

Aldosteron no najważniejszy z mineralokortykosteroidów produkowanych w Naszym organizmie. Prawidłowe stężenie aldosteronu jest niezbędne do utrzymania prawidłowego ciśnienia krwi i regulacji gospodarki wodno-mineralnej organizmu. Kiedy oznacza się poziom aldosteronu? Jak przygotować się do badania? W jaki sposób zinterpretować oznaczenie stężenia aldosteronu w materiale biologicznym? Ile kosztuje badanie wykonane prywatnie?

Czym jest aldosteron i jaką rolę pełni w organizmie?

Aldosteron to hormon sterydowy należący do grupy mineralokortykosteroidów wytwarzany przez warstwę kłębkowatą kory nadnerczy. Hormon ten wydalany jest z moczem głównie w postaci metabolitów takich jak glukuronid tetrahydroaldosteronu oraz 3-oksy pochodne aldosteronu, natomiast w bardzo małej ilości w postaci niezmienionej. Najważniejszą rolą aldosteronu jest udział w regulacji gospodarki wodno-mineralnej Naszego organizmu. A co dokładnie mamy na myśli? Aldosteron reguluje ilość potasu wydalanego z moczem oraz ilość sodu wchłanianego zwrotnie w nerkach. Jest ponadto elementem bardzo ważnego układu sterującego renina-angiotensyna-aldosteron (RAA).

Wzrost stężenia potasu we krwi, spadek stężenia sodu we krwi, zmniejszenie objętości krążącej krwi, spadek ciśnienia tętniczego krwi, wyrzut adrenaliny oraz zmniejszenie przepływu krwi przez nerki to czynniki aktywujące układ RAA. W następstwie czego dochodzi do wytwarzania reniny przez aparat przykłębuszkowy nerek, związek ten powoduje przekształcenie białka angiotensynogenu do angiotensyny I, która z kolei ulega przemianie do angiotensyny II. Angiotensyna II stymuluje nadnercza do wytwarzania aldosteronu, który poprzez zwężenie naczyń bądź wpływ na wchłanianie i wydalanie jonów przeciwdziała przyczynie aktywującej układ RAA.

Można więc powiedzieć, że układ RAA u zdrowych ludzi działa, jak system naczyń połączonych, wzrostowi stężenia reniny towarzyszy wzrost stężenia aldosteronu natomiast spadek aktywności reniny jest związany ze zmniejszeniem się stężenia aldosteronu.

Zaburzenia dotyczące wytwarzania aldosteronu mogą mieć charakter pierwotny lub wtórny. Jeśli ich przyczyną jest bezpośrednia dysfunkcja kory nadnerczy mamy do czynienia z zaburzenia pierwotnymi, jeśli natomiast na wytwarzanie hormonu mają wpływ inne czynniki mówimy o zaburzeniach wtórnych.

W jakich sytuacjach oznacza się poziom aldosteronu we krwi?

Układ RAA nie zawsze pozostaje w równowadze, dlatego też w wielu sytuacjach klinicznych niezbędne jest zbadanie stężenia aldosteronu we krwi. Do sytuacji tych należą:

Występowanie opornego na leczenie nadciśnienia tętniczego krwi, szczególnie jeśli towarzyszy mu hipokaliemia (niskie stężenie potasu we krwi)
Podejrzenie Zespołu Conna (pierwotnego hiperaldosteronizmu)
Podejrzenie wtórnego hiperaldosteronizmu
Podejrzenie Zespołu Cushinga
Podejrzenie Choroby Addisona
Diagnostyka chorób przysadki mózgowej
Diagnostyka osłabienia siły mięśniowej
Diagnostyka hipokaliemii
Podejrzenie zwężenia tętnicy nerkowej
Podejrzenie zespołu nerczycowego

W celu uzyskania pełnego obrazu sytuacji klinicznej zaleca się jednoczesne oznaczanie oprócz aldosteronu również reniny oraz kortyzolu. A w przypadku badania stężenia aldosteronu w dobowej zbiórce moczu również ocenę wydalania sodu z moczem.

W jaki sposób przygotować się badania poziomu aldosteronu?

Poziom aldosteronu może zostać zmierzony we krwi pobranej z nakłucia żyły łokciowej bądź w próbce moczu pochodzącej z dobowej zbiórki moczu.

Niezależnie od tego jaki materiał biologiczny będzie badany niezbędne jest odpowiednie przygotowanie, które należy omówić z lekarzem obejmuje ono bowiem odstawienie pewnych leków:

6 tygodni przed planowanym badaniem należy odstawić leki z grupy antagonistów receptora aldosteronowego
2 tygodnie przed planowanym badaniem należy odstawić diuretyki, inhibitory konwertazy angiotensyny, leki z grupy antagonistów receptora angiotensyny II, preparaty hormonalne na bazie progesteronu i estrogenów, klonidynę, metyldopę, pochodne dihydropirydyny, niektóre leki przeciwnadciśnieniowe
Tydzień przed planowanym badaniem należy odstawić leki z grupy beta blokerów

Ponadto w okresie dwóch tygodni przed badaniem nie należy spożywać produktów bogatych w lukrecję, ponieważ poprzez swoje podobieństwo do aldosteronu może zaniżyć wynik badania laboratoryjnego.

Bezpośrednio przed badaniem nie powinno się natomiast przyjmować niesteroidowych leków przeciwbólowych, unikać stresu oraz intensywnego wysiłku fizycznego.

Istotne jest również stosowanie odpowiedniej diety normo sodowej i bogatej w potas.

Z uwagi na wpływ pozycji ciała i aktywności fizycznej na wynik badania, zwykle pobrania krwi dokonuje się dwukrotnie (w ramach tak zwanego testu pionizacji). Przed pierwszym pobraniem zostaniemy poproszeni o pozostanie przez godzinę w pozycji leżącej, a następnie o pójście na godzinny spacer, po którym ponownie zostanie pobrana krew. W zależności od decyzji lekarza badanie może zostać wykonane tylko w jednej pozycji, leżącej lub stojącej.

Z uwagi na zmienność dobową stężenia aldosteronu we krwi na badanie należy zgłosić się w godzinach porannych (pomiędzy 7 a 10), na czczo (ostatni posiłek dzień wcześniej powinniśmy spożyć do godziny 18).

W przypadku badania stężenia aldosteronu w dobowej zbiórce moczu kluczowe jest jej właściwe przeprowadzenie. W tym celu powinniśmy zaopatrzyć się w aptece w dwa pojemniki, jeden duży do dobowej zbiórki moczu oraz drugi mniejszy, standardowy pojemnik na mocz. Poranny, pierwszy mocz należy oddać do toalety, notując datę i godzinę rozpoczęcia zbiórki. Od tego momentu przez kolejne 24 godziny każdą następną porcję moczu oddajemy do specjalnego dużego pojemnika. Po zakończeniu zbiórki, mierzymy objętość zebranego moczu, mieszamy i odlewamy część do małego, standardowego pojemnika na mocz. Tak zebraną próbkę wraz z opisem daty i godziny rozpoczęcia oraz zakończenia zbiórki moczu i objętością zebranego moczu dostarczamy do laboratorium.

W jaki sposób należy zinterpretować oznaczenie aldosteronu w materiale biologicznym?

Interpretując wynik badania laboratoryjnego należy zawsze odnosić się do zakresu wartości referencyjnych podanych przez laboratorium dla danego oznaczenia. Jest to istotne, ponieważ w zależności od stosowanych odczynników i aparatury wartości te mogą nieznacznie różnić się pomiędzy sobą.

Ogólnie przyjęty zakres wartości referencyjnych (który jak wspomnieliśmy może wykazywać niewielkie różnice w zależności od laboratorium) dla stężenia aldosteronu wynosi:

Stężenie aldosteronu we krwi pobranej w pozycji leżącej: 20-140 pg/ml lub 55-380 pmol/l
Stężenie aldosteronu we krwi pobranej w pozycji stojącej: 60-200 pg/ml lub 145-540 pmol/l
Stężenie aldosteronu w dobowej zbiórce moczu: 2-18 µg/dobę

Podwyższone stężenie aldosteronu (a więc przekraczające zakres wartości referencyjnych, zaznaczone na wyniku jako H lub ↑) występuje w następujących przypadkach:

Gruczolak nadnerczy produkujący aldosteron
Zespół Conna
Hiperplazja nadnerczy
Idiopatyczna nadnerczowa hiperlazja
Rak nadnercza wydzielający aldosteron
Rodzinny aldosteronizm hamowany glukokortykoidami
Zespół Cushinga
Zespół Barterra
SIADH
Zastoinowa niewydolność serca
Marskość wątroby
Zatrucie ciążowe
Nadciśnienie nerkowo-naczyniowe
Guz chromochłonny
Odwodnienie
Zespół nerczycowy

Obniżony poziom aldosteronu (a więc poniżej zakresu wartości referencyjnych oznaczany jako L lub ↓) występuje w następujących przypadkach:

Choroba Addisona
Wrodzona hiperplazja nadnerczy
Hipoaldosteronizm spowodowany uszkodzeniem nerek

Jak widać na powyższych przykładach zdecydowanie częściej spotykamy się z hiperaldosteronizmem.

Ile kosztuje oznaczanie aldosteronu w materiale biologicznym?

Oznaczanie aldosteronu może zostać wykonane bezpłatnie po uprzednim zleceniu badania przez lekarza kierującego. Jeśli jednak chcemy badanie wykonać prywatnie jego koszt w zależności od lokalizacji waha się w granicach 44-113zł.

Badanie stężenia aldosteronu w dobowej zbiórce moczu kosztuje natomiast od 50-115zł.

5/5 - (1 vote)

Marta Zacharczuk

Doktor nauk medycznych, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na
kierunku analityka medyczna (medycyna laboratoryjna). Aktualnie związana z Kliniką Hematologii i
Transplantacji Szpiku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego, gdzie pracuje na stanowisku młodszego
asystenta, na co dzień zajmując się diagnostyką genetyczną pacjentów z chorobami
hematologicznymi. Aktywny uczestnik wielu konferencji naukowych oraz autor licznych publikacji
naukowych, również tych o zasięgu międzynarodowym. Laureatka „Diamentowego Grantu”
przyznanego przez Ministerstwo Nauki oraz Szkolnictwa Wyższego, w ramach, którego zrealizowała
swoją pracę doktorską na Wydziale Lekarskim (Katedra Medycyny Sądowej) Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu. Wolne chwile spędza aktywnie, na rowerze bądź boisku do squasha.

Medycyna to nie tylko praca, ale również pasja, dlatego wciąż poszerzam swoją wiedzę, uczestnicząc
w różnych szkoleniach. Wiedza przekazywana za pośrednictwem Naszego serwisu ma przybliżyć
medycynę każdemu pacjentowi i pozwolić odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Jeśli mają Państwo pytania, bądź interesuje Was dany temat, zapraszam do kontaktu mailowego.